دلیل مرگ بوته گوجه فرنگی چیست؟
می‌دانید که چرا مرگ بوته گوجه فرنگی رخ می‌دهد؟ چرا بوتههای مزرعه شما در مراحل مختلفی از رشد با مرگ روبرو می‌شوند؟ حادثه‌ای که بسیار برای مزرعه و شما ناخوشایند است؛ زیرا زحمات چند مدت شما به همین راحتی از بین رفته است.
عامل اصلی این مشکل، قارچ‌ها هستند که بخشی از رشد آن‌ها ناشی از شرایط بد محیطی است. درنتیجه شما می‌توانید تا حد زیادی از ایجاد این اتفاق، جلوگیری کنید. در ادامه این مقاله با ما باشید تا دلایل عمده مرگ بوته گوجه فرنگی را برایتان بازگو کنیم.
سطوح مرگ بوته گوجه فرنگی
شاید برایتان سؤال شده است که منظور از سطوح میرایی در گوجه فرنگی چیست؟ گیاه گوجه‌فرنگی در دو حالت با این پدیده مرگ ناگهانی روبرو می‌شود. یکی در زمان جوانه زدن و هنگامی که هنوز دانه‌ها از خاک بیرون نیامده‌اند. دیگری نیز زمانی است که گیاه توانسته است مراحل اولیه رشد خود را به اتمام برساند؛ یعنی از خاک بیرون آمده است.
حال نکته اینجاست که چه عواملی باعث اتفاق افتادن هر کدام از این موقعیت‌ها می‌شوند. اگر دانه‌های شما نتوانند سر از خاک بیرون آورند، اصطلاحاً میرایی قبل از رویش اتفاق افتاده است. این مشکل می‌تواند از بذرهای آلوده، واریته‌های حساس، آبیاری زیاد، رطوبت بالای خاک یا آلوده بودن خود خاک به پاتوژن‌های مختلف ناشی شود.
در این حالت دانه در داخل خاک خفه و پوسیده می‌شود و دیگر توانایی رشد را نخواهد داشت. در این حالت شما هر چه مواد غذایی یا آب مورد نیاز را برای رشد بذرها فراهم کنید، باز هم یک جوانه از این دانه‌ها بیرون نمی‌آیند.
حمله قارچ‌ها، انواع بیماری و آفت‌ها و همچنین کنترل نکردن شرایط بستر کاشت و رشد می‌تواند حالت دوم مرگ بوته های گوجه فرنگی را ایجاد کند. در این وضعیت، نشاهای جوان یا حتی بوتههای بالغ نیز ناگهان می‌میرند. نشانه‌های زیر ازجمله رایج‌ترین علائمی هستند که خبر از شروع روند مرگ بوته گوجه فرنگی را می‌دهند:
- رنگ‌پریدگی سطح برگ‌ها
- پیچ خوردن حاشیه برگ
- پژمرده شدن برگ‌ها
- قهوه‌ای شدن بافت درونی ساقه گیاهان
در ادامه مقاله انواع پاتوژن‌هایی که مسبب مرگ بوته گوجه فرنگی هستند، برای شناخت بیشتر شما با این عوامل توضیح داده شده‌اند.
باکتری Ralstonia solanacearum
آب و هوا گرم، رطوبت بالا و آبیاری بیش از اندازه که دقیقاً از عوامل مرگ بوته گوجه فرنگی هستند، رشد این باکتری را ممکن می‌سازند. شاید نام این بیماری بیشتر از عامل ایجادکننده آن به گوشتان خورده باشد. پژمردگی باکتریایی، بیماری است که در خاک وجود دارد و از طریق ریشه وارد گیاه می‌شود.
هنگامی که این باکتری به ریشه حمله می‌کند، در تلاش است که تمام شریان‌های حیاتی گیاه را مسدود کند. به همین دلیل ساقه‌ها و سپس برگ‌های بوته به مرور از بین می‌روند. به طوری که در ابتدا با ریزش چند برگ علائم خود را نشان می‌دهد؛ اما در عرض چند روز تمام گیاه را از پا در می‌آورد. در این حالت مرگ بوته گوجه فرنگی رخ می‌دهد.
قارچ Phytophthora spp
این پاتوژن قدرتمند در ابتدا برگ، ساقه و میوه گیاه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با آلوده ساختن بیشتر نواحی بوته، در صورت گسترش عفونت، مشکل مرگ بوته گوجه فرنگی نیز ناممکن نخواهد بود. اگر گیاهان شما در یک بازه زمانی طولانی، در برابر رطوبت، باران و گرمای بالای 25 درجه سانتی گراد قرار داشته باشد، ریشه گیاه می‌پوسد.
پوسیدگی ریشه گوجه‌فرنگی از همین قارچ فیتوفترا ناشی می‌شود. لکه‌ها و زخم‌هایی که روی طوقه، برگ و حتی میوه بوته‌ها تشکیل می‌شوند، در بسیاری از مواقع نشان از مشکلی در ریشه گیاه است. به همین دلیل بهتر است فوراً ریشه را بررسی کنید.
این پاتوژن با توانایی آلوده کردن ریشه در واقع مرگ بوته گوجه فرنگی را آسان‌تر و سریع‌تر می‌کند. زیرا ریشه مهم‌ترین بخش گیاه است که تغذیه کل گیاه را فراهم می‌کند. با از بین رفتن آن، کل بوته نابود می‌شود.
قارچ Fusarium Oxysporum
میرایی بوته گوجه فرنگی در روزهای اول کاشت نشاها می‌تواند کار قارچ فوزاریوم باشد. رطوبت بالا، کمبود مواد مغذی درون خاک مانند کلسیم و همچنین بذر و نشاهایی که از قبل حامل آلودگی بوده‌اند، قارچ فوزاریوم را فعال می‌کنند.
بخشی از این پاتوژن که درون خاک زندگی می‌کند، عامل اصلی میرایی بوتههای جوان گوجه‌فرنگی است. به این علت که این نشاها به تازگی به محیط جدید کاشت عادت کرده‌اند. از همین رو نسبت به سایر بوتههای دیگر آسیب‌پذیر هستند. درنتیجه اگر نتوانید شرایط محیطی کنترل شده‌ای برای آنان فراهم کنید، قارچ به راحتی آنان را از همان ابتدای رویش از بین خواهد برد.
قارچ‌های مختلف از خانواده Pythium
اگر خاک منطقه‌ای که برای کاشت انتخاب کرده‌اید زهکشی خوبی نداشته باشد، آبیاری یا باران باعث ثابت ماندن آب در اطراف خاک می‌شود. در این حالت اگر قارچ پیتیوم نیز از قبل درون خاک زنده باشد، بهترین فرصت برای ورود به ریشه را پیدا می‌کند.
در این صورت اگر نشاها به تازگی کاشته شده باشند، ریشه‌های جوان زخمی می‌شوند. درنهایت اگر به ریشه‌ها دست بزنید، شکنندگی و نازک شدن آن‌ها را به طور واضح احساس می‌کنید. در این حالت ریشه نمی‌تواند پیوندهای خود را درون خاک محکم کند. همچنین فرایند رساندن مواد غذایی و آب به ساقه نیز دچار اختلال می‌شود.
در این میان، ساقه نیز عملاً چیزی ندارد که برای برگ‌های جوان بفرستد. بدین ترتیب رشد برگ‌ها متوقف خواهد شد. به همین منوال ریشه به دلیل باقی ماندن زیاد رطوبت در اطراف آن، نرم می‌شود. درنهایت اگر پس از چند روز از بارش باران به سراغ نشاهای خود بروید، بیشتر آن‌ها روی زمین افتاده‌اند؛ این یعنی مرگ بوته گوجه فرنگی.
ویروس Alfalfa Mosaic
درست است که هر کدام از پاتوژن‌های بالا موجب مرگ بوته گوجه فرنگی شده‌اند؛ اما ویروس موزاییک یونجه در زمان کوتاهی این عارضه مخرب را ایجاد می‌کند. شته‌ها عامل اصلی انتقال این ویروس به گیاهچه‌های مزرعه شما هستند.
هنگامی که شته‌ها این ویروس را به برگ‌ها یا ساقه‌های گیاه برسانند، به طور مستقیم سیستم عروقی درگیر این عفونت خواهند شد. در این حالت بافت‌های عروقی درونی گیاه، نمی‌توانند مواد مغذی را به گیاه منتقل کنند. به همین دلیل گیاه توانایی فتوسنتز و ایجاد کلروفیل را از دست می‌دهد. درنتیجه رنگ گیاه به قهوه‌ای تبدیل می‌شود.
تمام این اتفاقات در عرض چند روز می‌تواند اتفاق بیوفتد. به همین دلیل است که اگر ویروس موزاییک یونجه بتواند به مزرعه شما راه پیدا کند، تقریباً باید قید گیاهان آلوده شده خود را بزنید. زیرا نهایت آلوده‌سازی این ویروس، مرگ بوته گوجه فرنگی در هر مرحله‌ای از رشد است.
قارچ Sclerotium rolfsii
یکی از دلایل مرگ بوته گوجه فرنگی، ساختارهای اسکلروت ناشی از همین قارچ هستند. این قارچ از پایدارترین پاتوژن‌هایی است که گوجه فرنگی را آلوده می‌کند. به همین دلیل اگر یک بار خاک مزرعه شما به این قارچ مبتلا شد، توصیه می‌شود دیگر کاشت گوجه‌فرنگی را انجام ندهید. مگر آنکه اقدامات پیشگیرانه‌ای را از قبل کشت درون مزرعه انجام دهید.
نحوه مرگ بوته گوجه فرنگی توسط این ساختارها به این گونه است که در ابتدا در امتداد خاک تا ساقه گیاه، ضایعاتی زرد یا سیاه رنگی ایجاد می‌شوند. اگر به این وضعیت بی‌تفاوتی به خرج دهید، این ساختارها به داخل ساقه نفوذ می‌کنند.
در این حالت عفونت سرتاسر آوندهای حیاتی گیاه را فرا می‌گیرند و ساقه خیلی زود خشک می‌شود. به همین دلیل مشابه مواد قبلی، مواد غذایی نمی‌توانند در داخل گیاه جریان داشته باشند. به همین دلیل بوتههای بالغ حتی با وجود میوه از بین خواهند رفت.
قارچ Rhizoctonia Solani
این پاتوژن می‌تواند بوته‌ها را از بذرها تا آخرین مرحله رشد که برداشت میوه‌ها است، آلوده کند. خاکی که زهکشی خوبی نداشته باشد، آبیاری زیاد، باد و باران و دمای بالاتر از 24 درجه سانتی گراد، همگی باعث شروع حمله این قارچ به ریشه می‌شود.
این قارچ خاکی در ابتدا خود را به سطح ریشه یا طوقه گیاه می‌رساند. سپس به نشانه وجود خود، لکه‌هایی به رنگ قهوه‌ای را در پایین طوقه ایجاد می‌کند. این لکه‌ها در طول روزهای آلوده سازی قارچ، بزرگتر و نرم‌تر می‌شوند. به طوری که سطح آنان به گونه‌ای فرورفته می‌شود که عفونت از این طریق خود را به داخل ریشه می‌رساند.
در این حالت همچون سایر روش‌های آلوده ساختن ریشه و سیستم عروقی که در پاتوژن‌های قبلی بالا توضیح داده شد، بوته به حالت باورنکردنی می‌افتد. درنهایت مرگ بوته گوجه فرنگی در مزرعه شما رخ می‌دهد.
مقدار آب بیش از حد
این مقدار آب ممکن است از طریق آبیاری نامناسب یا باران‌های فصلی باشد. همچنین اگر در کنار این موارد، خاک دارای زهکشی مناسبی نباشد، آب‌های اضافی جایی برای روان شدن ندارند. به همین دلیل ریشه مقدار زیادی آب را به درون گیاه می‌فرستد.
در ادامه سیستم‌های عروقی نیز توانایی استفاده و انتقال این حجم از آب را به درون گیاه نخواهند داشت. درنتیجه پوسیدگی از دورن آوندها شروع و تا برگ‌ها هم ادامه پیدا می‌کند. در این حالت ریشه و ساقه نرم و پوسیده می‌شوند. در نهایت نیز مرگ گیاهچه اتفاق خواهد افتاد.
کمبود مواد غذایی
همان طور که در خلال توضیحات هر پاتوژن نیز آورده شد، کمبود مواد غذایی گیاه می‌تواند به نحوه مرگ بوته گوجه فرنگی را ایجاد کند. کلسیم و منیزیم به دلیل نقش پر رنگی که در جابه‌جایی و فتوسنتز در گیاه دارند، از مهم‌ترین مواد مورد نیاز هستند.
البته که شما با انجام آزمایش خاک باید از کافی بودن هر ماده دیگری که گیاه گوجه فرنگی برای رشد نیاز دارد، اطمینان داشته باشید. اما کلسیم نیاز سیستم عروقی است. به این دلیل که دیگر مواد غذایی یا آب به واسطه وجود آن، به درون گیاه منتقل می‌شوند.
همچنین آبی که گیاه باید در هر حالتی به میزان لازم درون برگ و ساقه‌های خود ذخیره کند نیز از طریق همین کلسیم باقی خواهد ماند. منیزیم نیز برای مسائل فتوسنتز، ادامه رشد گیاه و همچنین جلوگیری از میرایی بوتههای گوجه‌فرنگی بسیار حیاتی است.
چگونگی درمان مرگ بوته گوجه فرنگی
چیزی به نام درمان مرگ بوته گوجه فرنگی وجود ندارد؛ زیرا در صورت وجود این عارضه، گیاه مرده است. به هیچ روشی شما نمی‌توانید این گیاه را زنده کنید. به همین دلیل بهتر است شرایط محیطی که در توضیحات هر پاتوژن آورده شده است را کنترل کنید.
افزون بر آن باید از وجود مواد مورد نیازی که گیاه از خاک تأمین می‌کند، اطمینان کافی داشته باشید. در این حالت گیاه به نحوه تقویت می‌شود. به خصوص درباره نشاهای جوانی که میرایی در آن‌ها بسیار شایع است.
اگر بیماری یا آفت‌های مختلف به مزرعه شما به گونه‌ای حمله کنند که کنترل شرایط از دستان خارج شود، جای نگرانی نیست. تنها کافی است به محض دیدن هر مورد مشکوک به مرگ بوته گوجه فرنگی با کارشناسان گلخانه آوین تماس بگیرید.
افراد متخصص در این مجموعه، مؤثرترین اقدامات را در شرایطی که در آن قرار دارید به شما پیشنهاد می‌دهند. درنتیجه راهنمایی آن‌ها می‌تواند گیاهان شما را از بدترین اتفاق ممکن؛ یعنی همان مرگ بوته گوجه فرنگی نجات دهند.
سؤالات متداول
- چه مواد مغذی در جلوگیری از مرگ بوتههای گوجه فرنگی، مؤثر عمل می‌کنند؟
کلسیم و منیزم
- ویروس موزاییک یونجه از چه طریقی به گیاهان منتقل می‌شود؟
از طریق انواع مختلفی از شته‌ها
- آلوده شدن ساقه چگونه باعث مرگ بوته‌ها می‌شود؟
با ایجاد اختلال در سیستم عروقی، توانایی انتقال آب و مواد غذایی از طریق سیستم عروقی به سایر بخش‌های گیاه از بین خواهد رفت.
- مخرب‌ترین عاملی که موجب مرگ بوته گوجه فرنگی می‌شود، چیست؟
ویروس موزاییک یونجه گوجه‌فرنگی
سخن پایانی
مرگ بوته گوجه فرنگی یکی از بدترین عارضه‌هایی است که با آن در مراحل کاشت تا برداشت گوجه‌فرنگی مواجه می‌شوید. پاتوژن‌های مختلف خاکی مانند انواع قارچ‌ها، باکتری یا ویروس عوامل اصلی ایجاد این مشکل در میان بوته‌ها هستند. این در حالی است که رشد و آلوده‌سازی آن‌ها تحت شرایط محیطی نامناسب و کمبود مواد غذایی درون گیاه اتفاق خواهد افتاد.
سایر مقالات:
| ریزش برگ برگ گوجه فرنگی |
| علت پژمردگی برگ گوجه فرنگی |
| کاهش برگ گوجه فرنگی |
نظری داده نشده