تشخیص بیماری‌های رایج گوجه فرنگی و نحوه مدیریت آن‌ها
بیماری های گوجه فرنگی زیادی وجود دارند که می‌توانند در یک‌چشم به هم‌زدنی، محصولات مزرعه یا گلخانه‌ای را به‌کلی از بین ببرند. تصور آن که با رعایت همه موارد می‌توانید از ایجاد آن‌ها به طور 100 درصدی جلوگیری کنید، بسیار اشتباه است.
این موضوع به این دلیل است که این محصول همواره در مقابل آلودگی‌های زیادی قرار می‌گیرد. در ادامه این مقاله به طور جامع درباره انواع بیماری‌های گوجه فرنگی، پاتوژن‌های آن‌ها و از همه مهم‌تر نحوه مدیریت و کنترل آن‌ها صحبت کرده‌ایم.
بیماری شانکر باکتریایی گوجه فرنگی
شانکر باکتریایی یا Bacterial Canker یکی از انواع باکتریایی بیماری های گوجه فرنگی است. عامل ایجاد کننده این عارضه، باکتری Clavibacter michagensis subsp است. شایع‌ترین راه ورود این بیماری به مزرعه، بذرهای آلوده، هستند. افزون بر آن از طریق جابه‌جایی‌های ابزارهای کشاورزی آلوده احتمال ایجاد بیماری وجود دارد.
ویدیو : بیماری های گوجه فرنگی 8320
تأثیر شانکر باکتریایی بر گیاه گوجه فرنگی
فعالیت این باکتری در محیط مرطوب اوج می‌گیرد. به‌طوری که برگ، ساقه و میوه در هر مرحله‌ای از رشد باشند، تحت‌تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند. علائم شانکر باکتریایی در گوجه فرنگی به صورت زیر است:
- زردشدن برگ‌ها
- ایجاد لکه‌هایی مانند تاول در زیر سطح برگ‌های بالغ
- پیچ‌خوردن حاشیه برگ‌ها به‌طرف بالا و قهوه‌ای شدن آن‌ها
- پژمرده شدن برگ‌های بیمار و فروریختن آن‌ها
- ایجاد خطوط روشن در امتداد ساقه و دمبرگ‌ها
- ترک‌خوردن بافت ساقه و برگ روی خطوط ایجاد شده و ایجاد زخم یا شانکر
- سست‌شدن پوست ساقه گیاه و جداشدن آن به‌راحتی
- ظاهرشدن لکه‌های کوچک، آبسوخته و فرورفته با حاشیه سفید روی میوه گوجه فرنگی
- پژمرده شدن و اختلال در رشد گیاهان
کنترل بیماری شانکر باکتریایی در گوجه فرنگی
باکتری این نوع از بیماری های گوجه فرنگی، تا چندین سال می‌تواند در خاک زنده بماند. درنتیجه گیاهان همیشه در معرض آلوده شدن به این نوع بیماری خواهند بود. به همین منظور بهتر است از شیوه‌های کنترل یا پیشگیری از این عارضه که در ادامه بیان شده است، استفاده کنید.
- تهیه نشاهای سالم و مقاوم
- ضدعفونی کردن بذرها در آب گرم 55 درجه سانتی گراد به مدت نیم ساعت
- رعایت بهداشت در مزرعه و ضدعفونی کردن دست‌ها با استفاده از ماده TSP ده درصد
- استفاده از ترکیبات دارای مس در نقش ماده باکتری‌کش و کنترل عفونت ناشی از آن
- اطمینان از جمع‌آوری و تجزیه‌شدن کامل بقایای گیاهان در مزرعه
- از بین بردن گیاهان آلوده به طور کامل در انتهای فصل
- اجتناب از کاشت دوباره گوجه فرنگی یا شب‌بو در زمین‌های آلوده‌شده
- استفاده از آفت‌کش‌هایی؛ مانند: مانکوزب، اکسی کلرو مس و فسگارد
- استفاده‌نکردن از هرگونه آفت‌کش تا 5 روز قبل از برداشت گوجه فرنگی
لکه‌های باکتریایی گوجه فرنگی
عامل بیماری‌زای لکه‌های باکتریایی در گوجه فرنگی، Xanthomonas campestris است. دانه‌ها و باقی مانده گیاهانی که تجزیه نشده باشند، بهترین مکان برای زنده‌ماندن این پاتوژن است. افزون بر آن این نوع از بیماری های گوجه فرنگی، بنده آب و هوای گرم و مرطوب هستند.
حشرات، جابه‌جایی و استفاده از ابزارهای زراعی آلوده نیز در روند انتقال و بیمار ساختن بوته‌های گوجه نقش قابل‌توجهی دارند.
علائم لکه‌های باکتریایی در گوجه فرنگی
این بیماری با ایجاد لکه‌هایی دایره‌ای، به رنگ سیاه و فرورفته که درون آن‌ها به زردی می‌رود، اولین علائم خود را روی برگ‌ها نشان می‌دهد. البته که همه لکه‌های روی برگ‌ها این فرورفتگی‌های زرد رنگ را نخواهند داشت. با گسترش بیماری، رفته‌رفته برگ‌ها خشکیده و قهوه‌ای رنگ می‌شوند.
اگر به خود گوجه فرنگی هم نگاه کنید، لکه‌های برجسته و سیاه رنگ این بیماری را می‌توانید تشخیص دهید. با گذشت زمان، لکه‌ها فرورفته می‌شوند و حاشیه آن‌ها سیاه و درون لکه‌ها به قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهند.
مدیریت بیماری لکه‌های باکتریایی گوجه فرنگی
خسارت ناشی از آلوده شدن بوته‌ها به این بیماری و گسترش آن، منجر به ازبین‌رفتن کامل محصولات و ضررهای اقتصادی می‌شود. بهتر آن است که جلوگیری و کنترل این گونه از بیماری های گوجه فرنگی در برنامه مدیریتی گنجانده شود. در ادامه برخی از عوامل مؤثر در پیشگیری از لکه‌های باکتریایی گوجه فرنگی بیان شده است.
- انتخاب نوع مقاوم به انواع باکتریایی بیماری‌های گوجه فرنگی
- تهیه بذرها و نشاهای سالم از مراکز معتبر
- ضدعفونی کردن بذرها با استفاده از هیپوکلریت کلسیم یا آب گرم قبل از کاشت
- جمع‌آوری و حذف بقایای گیاهان پس از برداشت گوجه فرنگی
- کنترل مداوم رشد علف‌های هرز
- شخم‌زدن زمین قبل از کاشت بذر یا نشا
- توقف کار در مزرعه یا گلخانه هنگام وجود رطوبت زیاد در محیط
- ضدعفونی کردن ابزارهای کشاورزی پس از استفاده در مزرعه با استفاده از ماده آمونیوم
- انجام شیوه آبیاری قطره‌ای در ساعات ابتدایی روز و اطمینان از خشک‌بودن خاک در طول شب
- آزمایش خاک جهت اطلاع از میزان مواد نیتروژن، پتاسیم، منیزیم، کلسیم (افزایش حساسیت گیاه در صورت نامتعادل بودن میزان این مواد در خاک)
- اجتناب از کاشت محصولاتی مانند سیب زمینی، فلفل دلمه و بادمجان در کنار بوته‌های گوجه فرنگی
مبارزه شیمیایی با لکه‌های باکتریایی گوجه فرنگی
در کنار اقدامات پیشگیرانه از ایجاد این دسته از بیماری های گوجه فرنگی، در برخی شرایط استفاده از مواد شیمیایی نیز پیشنهاد می‌شود. شما باید هر هفته برگ و میوه محصولات را از نظر ایجاد علائم این عارضه، بررسی کنید.
در این حالت به‌محض مشاهده اولین آلودگی، می‌توانید از مواد شیمیایی؛ همانند: کوسایدومانب، مانب و سولفات روی استفاده کنید. این گونه از گسترش بیماری و انتقال آن به سایر بوته‌های سالم جلوگیری خواهید کرد.
بیماری آنتراکنوز در گوجه فرنگی
بیماری Antracnose یکی از بیماری های گوجه فرنگی شایع و مهمی است که قارچ ایجاد کننده این بیماری از گونه Colletotrichum spp است. میوه‌های رسیده، هدف اصلی آلودگی این عارضه هستند. البته اگر قارچ بتواند به گیاه نفوذ کند، در میوه‌های نارس به صورت پنهان روند آلوده شدن را آغاز می‌کند.
شرایط ایجاد و گسترش پوسیدگی آنتراکنوز در گوجه فرنگی
بذرها، خاک آلوده و بقایای گیاهان قبلی موجود در خاک دو عامل مهمی هستند که شرایط ایجاد این قارچ را فراهم می‌کنند. محدوده دمایی بین ۱۸ تا ۳۰ درجه سانتی گراد، آب و هوای گرم و مرطوب، باران، حشرات ناقل و ابزارهای کشاورزی آلوده سرعت جوانه‌زنی قارچ این بیماری های گوجه فرنگی را تشدید می‌کند.
علائم بیماری آنتراکنوز گوجه فرنگی
تأثیرات ظاهری که این بیماری روی گوجه فرنگی می‌گذارد، باعث شده است که آن را با نام لکه سیاه گوجه فرنگی نیز بشناسند. این بیماری در رطوبت بالا علاوه بر میوه، برگ، ساقه و ریشه را نیز درگیر می‌کند. اما عمده خسارت بیماری آنتراکنوز گوجه به میوه‌های قرمز نزدیک به سطح زمین می‌رسد.
- ایجاد لکه‌های ریز به‌اندازه یک سانتی‌متر، دایره‌ای و فرورفته روی میوه
- گسترش لکه‌ها، ایجاد دایره‌های متحدالمرکز، آبکی و تیره‌شدن مرکز آن‌ها
- روشن‌شدن بافت زیر لکه‌های ایجادشده روی میوه
- پوسیدگی و نرم‌شدن میوه
- تجزیه‌شدن بافت ریشه، ظهور لکه‌های قهوه‌ای و کوچک روی آن
- ایجاد سختینه‌هایی از جنس اسپورهای قارچ آنتراکنوز به رنگ سیاه، به نام اسکلروت، روی ریشه
کنترل بیماری آنتراکنوز گوجه فرنگی
مدیریت آنتراکنوز در این محصولات شامل: محدودکردن منابع، فرصت‌های انتقال و شرایط محیطی مساعد رشد پاتوژن این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی می‌شود. به دلیل ایجاد عفونت روی بافت میوه و ازبین‌رفتن ریشه‌ها درمان این بیماری دشوار خواهد بود.
بنابراین، بهره‌مندشدن از راهکارهای کنترل و پیشگیری از آن، بهترین روش مدیریت این دسته از بیماری های گوجه فرنگی هستند. تعدادی از مهم‌ترین اقداماتی که برای کنترل و پیشگیری از بیماری آنتراکنوز گوجه فرنگی انجام می‌شوند، عبارت‌اند از:
- تهیه بذرهای سالم و خیساندن آن‌ها در آب 46 درجه سانتی گراد به مدت نیم ساعت به منظور ضدعفونی کردن
- رعایت تناوب زراعی 3 ساله
- اجتناب از گیاهان سولاناسه مانند سیب زمینی در کنار مزرعه گوجه فرنگی
- جمع‌آوری و دورانداختن میوه‌های آسیب دیده
- اطمینان از گردش هوا در میان گیاهان کاشته شده
- حذف علف‌های هرز
- به‌حداقل‌رساندن زمان برداشت و عرضه بازار جهت جلوگیری از گسترش بیماری
- کنترل آبیاری و اطمینان از خشک شدن گیاهان به‌خصوص برگ‌ها تا مرحله بعدی آبیاری
- استفاده از ترکیبات دارای کلروتالونیل، مانب، زینب، سولفات روی و میترام هر هفته یک بار پس از مشاهده اولین علائم بیماری برای کنترل گسترش و کاهش آلودگی ناشی از آن
پژمردگی باکتریایی گوجه فرنگی
یکی دیگر از شایع‌ترین انواع باکتریایی بیماری های گوجه فرنگی، پژمردگی باکتریایی است. این پاتوژن اغلب در خاک زندگی می‌کند و از طریق زخم‌های ریشه، حشرات یا نشاهای آسیب دیده در هنگام کاشت، وارد مزرعه می‌شود. دیگر مشخصات این بیماری و راهکارهای کنترل آن در جدول زیر به طور کامل توضیح داده شده است.
| نام علمی بیماری | Bacterial wilt of tomato |
| عامل ایجاد کننده پژمردگی باکتریایی گوجه فرنگی | باکتری Ralstonia solanacearum |
| شرایط مساعد رشد پاتوژن پژمردگی باکتریایی | · هوای گرم
· میزان رطوبت بالای خاک · باران و آبیاری زیاد |
| علائم پژمردگی باکتریایی در گوجه فرنگی | · پژمرده شدن تعداد اندکی برگ در ابتدای بیماری
· پژمردگی و مرگ ناگهانی کل گیاه · مسدودکردن شریان‌های هدایت‌کننده آب · تغییر رنگ سیستم عروقی به قهوه‌ای · پوسیدگی ریشه · نفوذ پوسیدگی به داخل بافت میوه یا ساقه |
| روش تشخیص بیماری پژمردگی باکتریایی | اگر ساقه را برش دهید، رگه‌های قهوه‌ای دیده می‌شود. همچنین اگر ساقه بریده شده را در آب قرار دهید، پس از گذشت 5 دقیقه، ماده چسبناک سفیدرنگی از درون آوند به داخل آب می‌ریزد. |
| شیوه‌های پیشگیری از ایجاد بیماری | · استفاده از ارقام مقاوم مانند نپتون و تروپیک بوی
· تهیه نشاهای سالم و عاری از هر گونه بیماری · رعایت تناوب رعایت کشت 3 ساله با محصولاتی مانند ذرت، کلم و لوبیا · کاشت بوته‌ها در سطح بالاتری از خاک · اطمینان از زهکشی مناسب خاک · بهبود تهویه هوا درون محصولات · از بین بردن بقایای گیاهان آلوده |
پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی رایج از نوع قارچی، پژمردگی فوزاریومی است. عامل ایجاد کننده این بیماری، قارچ Fusarium Oxysporum است.
پاتوژن این بیماری درون خاک، هوا یا بقایای محصولات آلوده، به زندگی خود ادامه می‌دهد. هرگاه شرایط محیطی مساعد برقرار شود و میزبان درون خاک قرار گیرد؛ قارچ وارد ریشه می‌شود.
شرایط رشد و گسترش بیماری فوزاریومی گوجه فرنگی
برخی شرایط محیطی باعث می‌شوند که توانایی آلوده ساختن عامل قارچ این بیماری های گوجه فرنگی بیشتر شود. این شرایط شامل موارد زیر است:
- وجود رطوبت بالای خاک
- آلوده بودن بذر و نشاها
- دمای 28 درجه سانتی گراد
- استفاده از خاک‌های شنی با میزان اسیدیته بالا
- کمبود مواد مغذی مانند: نیتروژن، کلسیم و فسفر در خاک
- استفاده از کودهای نیتروژنی بیش از اندازه موردنیاز
تأثیرات بیماری فوزاریومی در گوجه فرنگی
پاتوژن این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی، تمام بخش‌های بوته را می‌تواند آلوده کند. این بیماری تخریب خود را با ایجاد علائم اولیه روی برگ‌های بالغ و پایین‌تر شروع می‌کند. بیشتر مواقع، نشانه‌های این گونه از بیماری های گوجه فرنگی که در ادامه بیان می‌شوند؛ در یک طرف گیاه ایجاد می‌شود.
- زردشدن برگ‌ها، پژمردگی و رنگ‌پریدگی آن‌ها
- خشک شدن و ریزش برگ‌های بیمار
- وقوع میرایی در گیاهچه‌های جوان آلوده
- تغییر رنگ آوندها به قهوه‌ای
- وجود رگه‌های تیره‌رنگ در برش عرضی ساقه
- خشک شدن ساقه‌های آلوده با گسترش بیماری
- ایجاد لکه‌هایی به‌اندازه 2 یا 3 سانتی‌متر به رنگ قهوه‌ای روی ریشه بوته‌های بیمار
- کاهش روند عادی رشد و کوتوله ماندن گیاه
- خشک شدن بوته‌ها
- تولید میوه‌های کمتر
روشهای کنترل پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی
همان‌طور که در بخش قبلی صحبت شد، نهایت این بیماری به مرگ گیاه یا اختلال در میزان تولید منجر می‌شود. علاوه بر این موضوع متأسفانه، راه درمان شیمیایی مؤثری هم برای آن وجود ندارد. درنتیجه راه عقلانی مدیریتی آن، جلوگیری از وقوع این نوع از بیماری های گوجه فرنگی است.
- استفاده از ارقام غیر حساس و مقاوم
- ضدعفونی کردن ابزارهای زراعی استفاده شده و تجهیزات استفاده شده توسط کارکنان
- استرلیزه کردن خاک با استفاده از بخار آب داغ قبل از انجام کشت
- استفاده از کودهای دامی پوسیده و به‌کاربردن ماده گوگرد گرانول در آن‌ها
- از بین بردن بوته‌های آلوده و دورانداختن آن‌ها در مکانی دور از مزرعه
- ضدعفونی کردن بذر و خاک با استفاده از ماده بردوفیکس به میزان 10 در هزار
کپک خاکستری گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی مهم، توسط قارچی به نام Botrytis spp., mainly B. cinerea ایجاد می‌شود. اگر گوجه فرنگی‌ها را در گلخانه می‌کارید، باید انتظار وقوع این بیماری را بیشتر داشته باشید. این قارچ، بوته‌ها را در هر مرحله‌ای از رشد، آلوده می‌کنند.
نحوه آلوده شدن گیاه گوجه فرنگی به کپک خاکستری
وجود رطوبت در سطح گیاه ناشی از شبنم، آبیاری از بالا، مه و باران عمده‌ترین عامل رشد قارچ است. در کنار این عوامل وزش باد نیز در پراکنده شدن هاگ‌ها و انتقال آن به سایر بوته‌های سالم نقش بسزایی دارد.
اگر رطوبت و دمایی بین ۱۷ الی ۲۳ درجه سانتی گراد در محیط حاکم باشد؛ قارچ از طریق زخم‌های موجود روی بافت گیاه به درون آن نفوذ می‌کند.
علائم کپک خاکستری در گوجه فرنگی
هیچ بخش هوایی در بوته‌ها وجود ندارند که از قارچ این نوع از بیماری های گوجه فرنگی در امان باشند. در ابتدای بیماری، لکه‌هایی به رنگ قهوه‌ای و حالت پودری روی برگ‌ها ایجاد می‌شوند. با گسترش بیماری این لکه‌ها به شکل V در می‌آیند که به‌تدریج بافت آن‌ها می‌میرد و به سمت تیره‌تر شدن توسعه می‌یابند.
اگر قارچ بتواند خود را به ساقه برساند، علائم ابتدایی در قسمت‌های نزدیک به طوقه و سطح زمین ظاهر می‌شوند. شانکرها یا همان زخم‌هایی روی ساقه هدف ایجاد می‌شوند که از رنگ کرم تبدیل به خاکستری می‌شوند. آن هم به دلیل تجمع هاگ‌های قارچ بیماری‌زا روی این بخش است.
اگر بیماری در این قسمت؛ یعنی ساقه شدت بالایی داشته باشد، گیاهچه در هر مرحله‌ای از رشد باشد، می‌تواند به طور کلی از بین برود. درصورتی‌که ایجاد آلودگی روی میوه مهیا باشد، لکه‌های آب سوخته‌ای به رنگ تیره و نرمی ایجاد می‌شوند. اگر روی این لکه‌ها دست بکشید؛ لایه پودری خاکستری ناشی از این کپک را احساس می‌کنید.
اگر خود گوجه فرنگی‌ها هنوز نرسیده باشند، نشانه‌های بیماری به صورت لکه‌های سفیدرنگ روی آن‌ها ظاهر می‌شوند. درنهایت با گسترش بیماری، این لکه‌ها رفته‌رفته به رنگ زرد تبدیل می‌شوند.
همچنین این کپک در مراحل بعدی؛ یعنی برداشت میوه و ذخیره آن در انبارها نیز تأثیرات مخربی دارد. پوسیده‌شدن میوه قبل از عرضه به بازار ازجمله بارزترین خسارت ناشی از کپک خاکستری است.
راهکارهای کنترل بیماری کپک خاکستری
کنترل شرایط محیطی و استفاده از مواد شیمیایی، مؤثرترین راه برای کنترل گسترش بیماری و به طور کلی‌تر، جلوگیری از ایجاد این گونه از بیماری های گوجه فرنگی است. به‌خاطر داشته باشید اگر تنها راه‌های مبارزه شیمیایی را در پیش بگیرید، قارچ این عارضه همچنان می‌تواند به رشد و توسعه خود ادامه دهد.
ترکیب این دو راهکار مبارزه در اقدامات زیر گنجانده می‌شوند:
- رعایت بهداشت گلخانه
- ضدعفونی کردن ابزارهای کشاورزی قبل از استفاده دوباره آن‌ها
- بهبود تهویه هوا مخصوصاً در محیط گلخانه
- اجتناب از آبیاری از بالا به منظور کاهش رطوبت روی سطوح بیرونی بوته‌ها
- دقت در هنگام برداشت گوجه فرنگی‌ها و جلوگیری از ایجاد هرگونه آسیب به آن‌ها
- استفاده از کودهای دارای ترکیبات کلسیم
- اطمینان از نوردهی مناسب در بوته‌ها (این قارچ در هوای گرم و دمای بالای 32 درجه سانتی گراد توانایی رشد را از دست می‌دهد)
- از بین بردن بقایای گیاهی پس از برداشت میوه‌ها
- اجتناب از انتقال میوه‌های آسیب دیده به انبار
بیماری پیچیدگی برگ گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی از دسته ویروسی، پیچیدگی برگ یا Tomato leaf curl است. عامل ایجاد کننده این بیماری ویروس TLCV است که از سایر ویروس‌های بیماری‌زا، مخرب‌تر است. این ویروس در بقایای گیاهان آلوده وجود دارند و توسط حشره مگس سفید به بوته‌های دیگر منتقل می‌شود.
علائم پیچیدگی برگ گوجه فرنگی
همان‌طور که از نام این بیماری مشخص است، برگ‌ها به‌طرف پایین پیچ می‌خورند. این نشانه را در برگ‌های نزدیک به سطح خاک که بالغ‌تر هستند، بیشتر می‌بینید. امکان دارد برگ‌هایی را هم ببینید که به سمت بالا پیچ‌خورده‌اند. این مورد نیز یکی از علائم این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی است که کمتر رخ می‌دهد.
با گسترش بیماری، سطح برگ‌های آسیب دیده ضخیم‌تر می‌شوند. رنگ رگبرگ‌های زیر سطح برگ‌ها، بنفش روشن می‌شوند. همچنین برگ‌ها زرد می‌شوند. اختلال در رشد و کوتوله شدن بوته از بارزترین خسارت‌های ناشی از این بیماری های گوجه فرنگی است.
بعضی اوقات بوته به میوه دهی ادامه می‌دهد؛ اما میوه‌ها کوچک و خشکیده به عمل می‌آیند. درنتیجه عملاً تولیدات مزرعه شما غیر قابل مصرف خواهند شد.
مدیریت بیماری پیچیدگی برگ گوجه فرنگی
کلید مدیریت موفق درباره بیماری‌های گوجه فرنگی از نوع ویروسی، بررسی دوره‌ای محصولات است. در این صورت به‌محض ظاهرشدن اولین نشانه، می‌توانید از انتشار بیشتر آن جلوگیری کنید.
از آنجایی که برای بیماری های گوجه فرنگی که منشأ ویروسی دارند، درمان مؤثری وجود ندارد؛ بهتر است موارد زیر را در طی مراحل رشد این گیاهان در نظر داشته باشید.
- تهیه بذر یا نشاهای سالم و عاری از این بیماری
- از بین بردن بقایای گیاهی و محصول پس از برداشت میوه
- کنترل محیط کاشت به جهت اطمینان از نبود مگس‌های سفید و سابقه بستر کاشت
- حذف علف‌های هرزی که در نقش میزبان این بیماری عمل می‌کنند
- دور نگه‌داشتن محصولات از حمله مگس‌های سفید
- استفاده از مواد شیمیایی مناسب یا آفت‌کش‌های مخصوص مگس سفید در صورت وجود آن‌ها در مزرعه در سریع‌ترین زمان ممکن
بیماری سفیدک پودری در گوجه فرنگی
سفیدک پودری یا کپک پودری یکی دیگر از بیماری های گوجه فرنگی شایع است. Tomato Powdery Mildew توسط قارچی به نام Leveillula Taurica ایجاد می‌شود. این پاتوژن در میزبان‌های دیگر، سطح خاک و بقایای گیاهان زندگی می‌کند. با وزش باد، در آب و هوای خشک و گرم و محدوده دمایی بین 15 تا 22 درجه سانتی گراد، این قارچ سفر خود را شروع می‌کند.
بیشترین بخش بوته که مورد حمله این قارچ قرار می‌گیرد، برگ است. وجود ابر یا رطوبت به میزان بسیار کمی باعث تشدید رشد قارچ این بیماری‌های گوجه فرنگی می‌شود. در آن صورت، احتمال آلوده شدن ساقه و دمبرگ نیز وجود دارد.
علائم سفیدک پودری گوجه فرنگی
لکه‌های دایره‌ای، ریز و سفیدرنگ روی برگ‌ها، مراحل اولیه آلودگی را نشان می‌دهند. با گسترش بیماری، این لکه‌ها زاویه‌دار و دور آن‌ها زرد رنگ می‌شوند. در این حین آثار آفتاب‌سوختگی روی برگ‌ها به‌وضوح دیده می‌شود.
در اواسط بیماری، رشد میسلسوم قارچ باعث می‌شود که لایه‌ای از پودر سفیدرنگی را روی سطح برگ مشاهده کنید. اگر بیماری همچنان به رشد خود ادامه دهد، زیر و روی برگ کاملاً با این پودر پوشانده می‌شود. همچنین حاشیه برگ‌ها به سمت بالا پیچ می‌خورند. در پی آن، برگ‌ها خشک می‌شوند و امکان دارند از بوته جدا شوند.
این نوع از بیماری های گوجه فرنگی به میوه آسیب زیادی وارد نمی‌کند. مگر اینکه عفونت از کنترل خارج شود. در این صورت لکه‌های سفید روی میوه‌ها نیز تشکیل می‌شوند. همچنین تولید میوه و کیفیت آن نیز تحت‌تأثیر بیماری قرار می‌گیرد.
راهکارهای کنترل و مقابله با سفیدک پودری در گوجه فرنگی
اگر به طور مداوم اقداماتی که در ادامه بیان می‌شود را انجام دهید، از ایجاد این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی در مزرعه یا گلخانه، به میزان زیادی جلوگیری خواهید کرد.
- انتخاب نوع مقاوم و غیر حساس به این بیماری
- حذف باقی مانده گیاهان و محصول در زمین پس از درمان آن‌ها یا برداشت
- رعایت تناوب کشت گوجه فرنگی با گیاهان غیر میزبان
- از بین بردن برگ‌های مسن و پایین‌تر
- مدیریت آبیاری و به‌کاربردن آبیاری قطره‌ای
- شخم‌زدن زمین پس از هر بر برداشت محصول به صورت عمیق
درمان سفیدک پودری گوجه فرنگی
اگر در مراحل اولیه بیماری؛ یعنی آلوده شدن چندین برگ، متوجه حضور این قارچ در میان گیاهان بشوید، می‌توانید با استفاده از قارچ کش‌ها و اسپری‌های ارگانیک بوته‌های بیمار را درمان کنید. البته کاری که در واقع انجام می‌دهید، جلوگیری از گسترش بیماری است.
اولین کاری که باید انجام دهید آن است که برگ‌های آلوده‌شده را از بوته‌ها جدا کنید. سپس می‌توانید روغن چرییش را روی گیاهان اسپری کنید. همچنین از ماده بردوفیکس به میزان 5 در هزار هر 14 روز یک بار استفاده کنید.
پوسیدگی گیاهی گوجه فرنگی
در لیست بیماری های گوجه فرنگی از نوع قارچی، بیماری پوسیدگی گیاهی (Buckeye rot) وجود دارد. پاتوژن این بیماری از گونه Phytophthora spp است. در برخی موارد این نوع بیماری‌های گوجه فرنگی با نام پوسیدگی ریشه نیز شناخته می‌شود. این عارضه می‌تواند ریشه، طوقه و میوه را تحت‌تأثیر آلودگی قرار دهد.
شرایط ایجاد و گسترش پوسیدگی گیاهی گوجه فرنگی
اگر شرایط محیطی شما دوره‌ای طولانی از گرما و رطوبت را طی کرد، وقوع پوسیدگی گیاهی یکی از دغدغه‌های شما خواهد شد. این در حالی است که بذرها و نشاهای آلوده، بقایای گیاهان و محصولات قبلی نیز از عوامل ایجاد این بیماری به شمار می‌روند.
رطوبت بالای خاک، محدوده دمایی بین 24 تا 30 درجه سانتی گراد و باران شرایط ایدئالی را برای گسترش و انتقال این گونه از بیماری های گوجه فرنگی ایجاد می‌کنند.
علائم بیماری پوسیدگی گیاهی گوجه فرنگی
اولین جایی که برای شناسایی وجود این بیماری باید بررسی کنید، میوه‌های پایینی است که در ارتباط با سطح خاک هستند. در اکثر مواقع لایه‌های سفیدرنگی که نشان از قارچ این نوع از بیماری های گوجه فرنگی هستند، روی این میوه‌ها ایجاد می‌شود. این عارضه در بخش‌های مختلف گیاه به شکل‌های زیر خود را نشان می‌دهد.
- زخم‌هایی به رنگ قهوه‌ای یا خاکستری و آبکی روی ریشه و طوقه
- ایجاد لکه‌هایی کوچک، دایره‌ای، برجسته و سفت به رنگ قهوه‌ای روی میوه
- افزایش اندازه لکه‌ها و ایجاد دایره‌هایی متحدالمرکز با حاشیه قهوه‌ای روشن
- نرم‌شدن لکه‌های ایجاد شده و فرورفتن آن‌ها به داخل بافت میوه
- پژمردگی و زردشدن برگ‌های بوته
- ایجاد شانکرهایی با ابعاد مختلف روی ساقه
- پوسیدگی نرم و مرگ گیاهچه در صورت گسترش عفونت
راهکارهای کنترل پوسیدگی گیاهی گوجه فرنگی
خوشبختانه با استفاده از قارچ کش‌ها و اقدامات پیشگیرانه می‌توانید از محصولات خود را از ایجاد و انتقال این بیماری در امان نگه دارید. این راهکارها شامل موارد زیر هستند:
- رعایت تناوب کاشت چندین‌ساله با استفاده از گیاهان غیر میزبان
- کاشت گیاهان در زمین‌هایی مرتفع و زهکشی خوب
- از بین بردن بقایای گیاهی و محصول پس از انجام مرحله برداشت
- عدم استفاده بیش از حد از کودهای نوع ازته
- اطمینان از وجود مواد مغذی به‌خصوص فسفر و پتاسیم در خاک به میزان لازم برای رشد گیاه
- به کار گیری پوشش‌هایی از جنس پلاستیک روی خاک
- اطمینان از جریان‌یافتن هوا میان بوته‌ها و ردیف‌های کاشته شده
- استفاده از قارچ کش بردوفیکس در آب و هوای مرطوب و ایجاد اولین علائم بیماری
- ضدعفونی کردن وسایل کشاورزی قبل از قراردادن آن‌ها در محیط کاشت
بیماری مرگ گیاهچه گوجه فرنگی
مرگ گیاهچه یا به‌اصطلاح Damping Off عارضه‌ای است که در پی تأثیرات بیماری های گوجه فرنگی کشنده، اتفاق می‌افتد. این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی توسط قارچ‌های مختلفی؛ همانند: Rhizoctonia، Pythium و Phytophthorathat به وجود می‌آید.
هرکجا که ریشه گوجه فرنگی وجود داشته باشد، این قارچ‌های بیماری‌زا نیز وجود خواهند داشت. اگر خاک مرطوب و هوا خنک و سرد باشد، این پاتوژن‌ها فعال می‌شوند و گیاهان را آلوده می‌کنند.
البته که اگر بذرها و نشاهای حساس در خاک گرم‌تر کاشته شوند (مثلاً در اوایل بهار)، بازهم قارچ توانایی حمله به آن‌ها را خواهد داشت.
انواع مرگ گیاهچه گوجه فرنگی
قارچ این نوع از بیماری های گوجه فرنگی در 2 مرحله می‌تواند باعث میرایی در گوجه فرنگی شود. اگر قارچ بتواند بذرهای تازه کاشته شده را آلوده کند، قبل از جوانه‌زدن دانه‌ها و بیرون آمدن، بذرها درون خاک می‌پوسند. به این نوع میرایی قبل از ظهور می‌گویند.
در مقابل آن، میرایی پس از رویش یا همان اصطلاح رایج، مرگ گیاهچه قرار دارد. در این گونه از بیماری‌های گوجه فرنگی، دانه‌ها جوانه می‌زنند و شما ساختار یک نشا را می‌توانید ببینید. بااین‌حال رنگ‌پریدگی، پیچ‌خوردگی و پژمردگی به‌وضوح در برگ و ساقه نشاهای آلوده مشاهده می‌شود.
علائم مرگ گیاهچه گوجه فرنگی
علائم بیماری مرگ گیاهچه در گوجه فرنگی بسیار مشهود است. اگر حالت‌های بریدگی را روی ساقه مشاهده کردید، همچنین سطح آن آبکی و رنگ آن قهوه‌ای یا سیاه بود، میرایی نوع دوم در حال اتفاق‌افتادن است.
در نهایت گیاهچه‌ها پژمرده می‌شوند و روی زمین می‌افتند. اگر گیاهچه‌های مرده را جمع نکنید، کپک‌های سفیدرنگی روی خاک و گیاه در طول زمان ایجاد می‌شود.
درمان مرگ گیاهچه گوجه فرنگی
همان‌طور که از نام این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی و علائم آن مشخص است، برای گیاهان مرده درمانی وجود ندارد. شما باید دراسرع‌وقت گیاهان مرده را جمع‌آوری کنید و دور بیندازید. حواستان جمع باشد که آن‌ها را کمپوست نکنید. در این حالت به دلیل توانایی زنده‌ماندن قارچ در خاک، امکان دوباره آلودگی وجود دارد.
شیوه‌های پیشگیری از مرگ گیاهچه گوجه فرنگی
پیشگیری مؤثرترین شیوه مدیریت بیماری های گوجه فرنگی از نوع این قارچ‌ها است. اقدامات زیر را بخوانید و در مزرعه خود اعمال کنید.
- پرورش اولیه بذرها در گلدان‌های استریل
- به کار گیری شیوه آبیاری از پایین و اطمینان از خشک‌بودن خاک در دوره بعدی آبیاری
- کنترل رطوبت خاک و محیط
- حفظ دمای متعادل خاک و محیط کاشت
- استفاده از یک‌لایه ماسه، پرلیت یا پیت ماس اسفاگنوم روی خاک به منظور از بین بردن باکتری و قارچ‌های خاک
- حفظ PH خاک در سطوح پایین
- اطمینان از میزان PH آب استفاده شده در آبیاری (آّب‌های لوله‌کشی اسیدیته بالایی دارند که شرایط را برای مرگ گیاهچه مساعد می‌کنند)
- اسپری‌کردن ترکیبات حاوی مس به عنوان قارچ کش‌های کنترل‌کننده
پژمردگی ورتیسلیومی در گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی مخرب در دسته پاتوژن‌های قارچی، پژمردگی ورتیسلیومی است. قارچ خاکی verticillium dahlia عامل ایجاد کننده این عارضه است. این بیماری به دو جهت می‌تواند به صورت نامحدود در خاک زندگی کند.
یک آنکه تقریباً هر گیاهی ازجمله علف‌های هرز؛ مانند: ابروسیا، کاکلبور و برگ مخملی را میزبان خود می‌داند. دوم نیز در این بیماری نوعی سختینه‌های در حال استراحتی ایجاد می‌شود که در بخش‌هایی زیرین گیاه آلوده زندگی می‌کنند. به این ضایعات که زمستان‌گذرانی قارچ این بیماری را ممکن می‌سازد، میکروسکلروت گفته می‌شود.
شرایط مساعد رشد و گسترش قارچ ورتیسلیوم
در کنار قدرت آلوده‌سازی قارچ این بیماری های گوجه فرنگی، برخی شرایط محیطی باعث می‌شوند که رشد آن، شدت بالایی بگیرد. دو عامل مهم رطوبت و دمای خاک در این موضوع نقش مستقیمی دارند. اگر آبیاری به حدی باشد که یک روز کامل خاک از آب اشباع شود، بهترین شرایط برای شروع عفونت ایجاد می‌شود.
افزون بر آن برقراری محدوده دمایی بین 13 تا 30 درجه سانتی گراد، دمایی متوسط تا خنک را در خاک ایجاد می‌کند. یعنی همان چیزی که باعث رشد و گسترش قارچ ورتیسلیوم می‌شود. به طور کلی اگر دما 24 درجه سانتی گراد و رطوبت نیز درون خاک وجود داشته باشد، باید نگران وقوع این بیماری‌های گوجه فرنگی ویرانگر باشید.
علائم پژمردگی ورتیسلیومی گوجه فرنگی
برگ‌های پایین‌تر و بالغ‌تر بوته‌ها، اولین مکان ظهور علائم بیماری های گوجه فرنگی از این گونه هستند. بخش‌های مختلفی از گیاه تحت‌تأثیر آلودگی این قارچ قرار می‌گیرند. در ادامه نشانه‌های رایجی که در تشخیص این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی به شما کمک می‌کنند، بیان شده است.
- ایجاد لکه‌های V شکل و زرد رنگ روی برگ‌های پایینی
- تبدیل رنگ رگبرگ‌ها به قهوه‌ای
- قهوه‌ای شدن برگ‌های آلوده، پژمردگی و مرگ آن‌ها
- گسترش عفونت در آوند چوبی و ایجاد محدودیت در مسیر آب و مواد مغذی به‌سوی برگ‌ها
- اختلال در رشد گیاه، کوتوله ماندن آن
- کوچک‌شدن میوه‌های درحال‌رشد
- مشاهده رگه‌های قهوه‌ای در برش عمودی ساقه
مدیریت پژمردگی ورتیسلیومی در گوجه فرنگی
یکی از کارآمدترین راهکارها در مدیریت این بیماری های گوجه فرنگی، استفاده از ارقام غیر حساس و مقاوم به قارچ ورتیسیلیوم است. هنگام انتخاب آن‌ها به اسم و مشخصات نوشته شده بسیار دقت کنید. واریته‌هایی ازجمله Burpee VF Hyb و Fireball (V) که پسوند V یا VF دارند؛ یعنی به قارچ این بیماری‌های گوجه فرنگی مقاوم هستند.
- رعایت تناوب زراعی با محصولات غیر میزبان مانند غلات به مدت 4 تا 5 سال
- انتخاب بذرها و نشاهای سالم
- استفاده از مالچ پلاستیکی در گلخانه
- کنترل میزان رطوبت خاک و اطمینان از تهویه هوا میان بوته‌ها
- اطمینان از میزان زهکشی مناسب خاک کشت
- ضدعفونی کردن خاک قبل از انجام کشت با قرارگرفتن در برابر آفتاب مستقیم
نماتد مولد گره ریشه گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی که ریشه را درگیر می‌کند، نماتد مولد گره است. این عارضه را می‌توان در دسته بیماری‌های گوجه فرنگی از نوع انگلی قرار داد. کرم‌های انگلی بسیار ریزی به نام Meloidogyne می‌توانند در خاک تا زمان پیدا شدن ریشه گیاه، زندگی کنند.
علائم نماتد مولد گره ریشه گوجه فرنگی
آشکارترین نشانه این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی، ایجاد غده‌هایی روی ریشه گیاهان است. این غده‌ها موجب ورم کردن و بزرگ شدن ریشه‌ها می‌شود. با تغذیه کرم‌ها از ریشه، کار انتقال مواد غذایی و آب به سایر نقاط گیاه مختل می‌شود.
درنتیجه، گیاه در زمان کوتاهی، قهوه‌ای رنگ می‌شود. این تغییر رنگ نشان از پوسیدگی و خشک شدن گیاه است. درنهایت گیاه می‌میرد و سایر اندام‌ها نیز از بین می‌روند.
شیوه‌های کنترل نماتد مولد گره ریشه گوجه فرنگی
اگر پس از برداشت میوه‌ها، باقی مانده‌های گیاهان روی خاک را جمع و خاک را شخم بزنید، کمک بزرگی در کنترل این بیماری های گوجه فرنگی کرده‌اید. همچنین رعایت تناوب زراعی و استفاده از واریته‌های مقاوم به بیماری نماتد مولد گره؛ همانند: Tangerine، Petite Gold و Petite Harigan می‌تواند تا حد زیادی از ایجاد این بیماری جلوگیری کند.
پوسیدگی ترانزیت گوجه فرنگی
یکی از انواع بیماری های گوجه فرنگی که پس از مرحله برداشت، میوه‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، پوسیدگی ترانزیت است. سایر مشخصات این دسته از بیماری‌های گوجه فرنگی و راهکارهای جلوگیری از ایجاد آن در جدول زیر به طور کامل توضیح داده شده است.
| عامل ایجاد کننده پوسیدگی ترانزیت | قارچ Rhizopus stolonifera |
| چگونگی ایجاد عارضه پوسیدگی ترانزیت | · از طریق تماس میوه‌های نزدیک سطح خاک
· تماس میوه آلوده با سایر گوجه فرنگی‌ها · رعایت‌نکردن بهداشت در عمل بسته‌بندی |
| شرایط مساعد رشد و انتقال بیماری | · آب و هوای گرم
· شدت رطوبت زیاد |
| علائم پوسیدگی ترانزیت در گوجه فرنگی | · به‌وجودآمدن ضایعاتی به رنگ روشن و آبکی روی میوه
· ایجاد لایه سفیدرنگ ناشی از هاگ پاتوژن روی سطح میوه |
| خسارت ناشی از قارچ این بیماری | امکان ذخیره میوه در انبارها و عرضه به بازار وجود ندارد. عملاً میوه‌های آلوده بی‌مصرف خواهند بود. |
| روشهای کنترل این گروه از بیماری‌های گوجه فرنگی | · دورانداختن میوه‌هایی با نشانه‌های این بیماری پس از برداشت
· اجتناب از نگهداری میوه به مدت طولانی در انبارها · ضدعفونی کردن وسایل بسته‌بندی و انبار ذخیره‌سازی با به کار گیری بخار آب داغ با فشار زیاد |
بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه گوجه فرنگی
پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه در میان بیماری های گوجه فرنگی مخرب، جایگاه ویژه‌ای دارد. این عارضه توسط گونه‌ای از قارچ Sclerotinia sclerotiorum روی بوته گوجه فرنگی تأثیر می‌گذارد.
متأسفانه کنترل این عامل بیماری‌زا کمی دشوار است. این موضوع به دلیل تعدد ژنتیکی، تنوع میزبان‌های متفاوت و نبود واریته 100 درصد مقاوم به این بیماری است.
شرایط رشد قارچ اسکلروتینیا
این پاتوژن به وسیله ساختارهای سفت و تیره‌ای به نام اسکلروتیا که تشکیل می‌دهد، چندین سال زنده می‌ماند. داخل این اسکلروتیا، تعداد بسیار زیادی هاگ وجود دارد و آن را در هوا آزاد می‌کند. اصلی‌ترین عامل ایجاد این ساختارها، خاک‌های اشباع‌شده است.
در کنار عامل اصلی اگر گیاه در مرحله گلدهی باشد، همچنین رطوبت و دمایی بالاتر از 30 درجه سانتی گراد در محیط حاکم باشد؛ قارچ روند انتقال و گسترش خود را شروع می‌کند.
علائم بیماری پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه گوجه فرنگی
اولین بخشی که اسکلروتیا به آن حمله می‌کند، ساقه است. به همین خاطر برای تشخیص این نوع بیماری های گوجه فرنگی بهتر است ساقه را بررسی کنید. معمولاً 6 تا 14 اینچ بالاتر از سطح خاک، اسکلروتیا درون ساقه‌ها دیده می‌شوند.
البته برای اطمینان بیشتر پایه ساقه را نیز نگاه کنید. زیرا برخی مواقع آلودگی از آن ناحیه شروع می‌شود. سرعت تخریب آن به حدی زیاد است که با تنها چند روز طول می‌کشد تا ساقه سفید و پوسیده شود. به‌طوری‌که اگر به ساقه دست بزنید به‌آسانی پودر می‌شود.
اگر رطوبت محیط نیز زیاد باشد، روی سطح ساقه یا میوه آلوده‌شده یا سوراخ‌های فرورفته موجود در آن‌ها، میسلیوم سفیدرنگ و کرکی ایجاد می‌شود. این نشانه‌ها کار شما را در شناسایی بیماری های گوجه فرنگی آسان‌تر می‌کند. در ادامه گیاه ضعیف می‌شود و کاملاً می‌افتد.
این گونه از بیماری های گوجه فرنگی، معمولاً زیاد به برگ‌ها حمله نمی‌کنند. این در حالی است که اگر بیماری شدت بگیرد، برگ‌ها حالت پیچشی پیدا می‌کنند. سپس رنگ آن‌ها از سبز تا قهوه‌ای تغییر می‌کند تا در نهایت پژمرده شوند.
پیشگیری از پوسیدگی اسکلروتینیایی ساقه گوجه فرنگی
کنترل این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی با استفاده از قارچ کش‌های برگی در برخی مواقع مؤثر است. اگر بذرها در مزرعه‌ای که تجربه آلودگی شدید با قارچ اسکلروتینیا را دارند، کاشته شوند؛ استفاده از این ترکیبات کارآمد خواهد بود.
در شرایط دیگر اقدامات پیشگیرانه بهترین گزینه برای کنترل این نوع از بیماری های گوجه فرنگی هستند.
- رعایت تناوب کشت با گیاهان غیر حساس مانند: حبوبات، پیاز، گندم و سیب زمینی شیرین
- انتخاب ارقام مقاوم و کوتاه
- از بین بردن بوته‌های آلوده‌شده در سریع‌ترین زمان
- اجتناب از کاشت بوته‌ها در ردیف‌های باریک در مزرعه‌هایی با سابقه پوسیدگی اسکلروتینیایی گوجه فرنگی
- پرهیز از آبیاری بیش از حد در زمان حساس به بیماری؛ یعنی هنگام گلدهی
- شخم‌زدن عمیق خاک پس از انجام برداشت میوه‌ها
- کنترل متناوب علف‌های هرز
لکه برگ سپتوریا در گوجه فرنگی
قارچ Septoria Lycopersici عامل ایجاد کننده بیماری لکه برگ سپتوریا گوجه فرنگی است. بقایای گیاهان آلوده و علف‌های هرز، پناهگاه زمستان‌گذرانی این پاتوژن هستند. علاوه بر آن اگر در اطراف مزرعه چوب یا داربست وجود داشته باشد، امکان زنده‌ماندن قارچ این بیماری های گوجه فرنگی روی آن وجود دارد.
شرایط مساعد رشد قارچ سپتوریا در گوجه فرنگی
محدوده دمایی بین 16 تا 26 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی بالا به مدت طولانی و مرطوب ماندن برگ‌ها شرایط رشد و توسعه این بیماری‌های گوجه فرنگی را فراهم می‌کند. اگر این رطوبت بیش از حالت عادی ماندگار شود، این عارضه تبدیل به یکی از مخرب‌ترین بیماری های گوجه فرنگی خواهد شد.
علائم لکه برگ سپتوریا گوجه فرنگی
بیماری‌های گوجه فرنگی از این دسته، یک عامل تهدیدکننده در تمام مراحل رشد هستند. اما اغلب در مرحله میوه دهی، روی برگ‌های بالغ و پایین، اولین علائم خود را نمایان می‌کند. لکه‌هایی گرد، آبسوخته، به قطر 3 تا 6 میلی‌متر و به رنگ قهوه‌ای و حاشیه زرد، روی برگ‌ها ایجاد می‌شوند.
با توسعه بیماری، تعداد لکه‌های روی برگ‌ها افزایش می‌یابد و حاشیه آن‌ها تیره‌تر می‌شود. یک راه شناسایی آسان این بیماری های گوجه فرنگی آن است که به مرکز لکه‌ها نگاه کنید. اگر نقاط سیاه تیره‌ای درون مرکز لکه‌ها به وجود آمده باشد، بیماری لکه برگ سپتوریا است.
برگ‌هایی که به شدت آلوده شده باشند، قهوه‌ای و پژمرده می‌شوند. درنهایت کاهش تعداد برگ‌های بوته‌ها به‌وضوح احساس خواهد شد. هنگامی که بوته در اواخر مراحل رشد خود باشد، بیماری در اوج قرار می‌گیرد. به همین دلیل روی ساقه، دمبرگ و کاسبرگ گیاهان نیز همین علائم؛ اما با شدت کمتر و کوچک‌تر ظاهر می‌شوند.
کمتر پیش می‌آید که لکه برگ سپتوریا، میوه را درگیر کند. اما به طور غیر مستقیم به دلیل وجود عفونت برگ‌ها، کمیت محصول تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.
مدیریت بیماری لکه برگ سپتوریا گوجه فرنگی
جمع‌آوری برگ‌های پایین آلوده و سوزاندن یا دفن کردن آن‌ها اولین اقدامی است که باید انجام دهید. به‌خاطر داشته باشید که این بقایا را کمپوست نکنید. سپس به‌گونه‌ای کل گیاهان باقی مانده را از سطح زمین بلند کنید تا رطوبت موجود در خاک از بین برود.
پس از خشک و گرم‌شدن خاک، از مالچ استفاده کنید تا هاگ‌ها توانایی انتقال خود را از دست بدهند. درنهایت برای اطمینان از کنترل کامل گسترش این بیماری های گوجه فرنگی می‌توانید از قارچ کش استفاده کنید.
کلروتالونیل، ماکوزب، مانب، سولفات اکسی کلرید مس، هیدروکسید مس، مخلوط بوردو و سولفات مس، بهترین قارچ کش‌هایی هستند که برگ‌ها را در برابر آلودگی دومرتبه حفظ می‌کنند. توجه کنید که هر هفته یا 10 روز یک بار از این مواد طبق دستورالعمل آن‌ها استفاده کنید.
شیوه‌های کنترل لکه برگ سپتوریا گوجه فرنگی
هنگامی که توانستید بیماری های گوجه فرنگی از نوع سپتوریا را باتوجه‌به نکات بالا کنترل کنید؛ توصیه می‌شود که اقدامات زیر را در مزرعه یا گلخانه اعمال کنید.
- استفاده از شلنگ خیس کن در بخش پایه بوته‌ها به منظور جلوگیری از مرطوب شدن برگ‌ها
- تنظیم زمان آبیاری در اوایل صبح
- حذف علف‌های هرز به صورت منظم
- پرهیز از کاشت گیاهانی مانند شب‌بو و گزنه در کنار گوجه فرنگی‌ها
- رعایت تناوب کاشت 1 ساله با گیاهان غیر میزبان
بیماری آوندی گوجه فرنگی
یکی از انواع بیماری های گوجه فرنگی که عمدتاً آوند گیاه را درگیر می‌کند، بیماری آوندی گوجه فرنگی است. این بیماری ناشی از اثرات قارچ‌های مختلف مانند قارچ ورتیسلیوم، Ceraticyctis، فوزاریوم و … است. این پاتوژن‌ها فعالیت تخریب خود را در آوندهای چوبی گیاه شروع می‌کنند.
در ادامه روند بیماری، میسلیوم‌های قارچ‌های مختلف به داخل گیاه نفوذ می‌کنند. عفونت باعث می‌شود که در عمل تبخیر آوند اختلال ایجاد شود. سپس جریان آب و مواد غذایی که از این مسیر به بخش‌های بالاتر گیاه می‌رود نیز مسدود می‌شود. این امر روی برگ‌ها و رشد محصول نیز به حدی تأثیر می‌گذارند که گیاه در عرض چند هفته می‌میرد.
علائم بیماری آوندی در گوجه فرنگی
بخش‌های مختلف گیاه ازجمله: آوند، برگ و میوه علائم این بیماری را از خود نشان می‌دهند. اما اگر به ریشه‌ها نگاه کنید، تقریباً هیچ اثری از این بیماری را روی آن مشاهده نخواهید کرد. بارزترین نشانه این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی آن است که اگر ساقه را از وسط به 2 قسمت تقسیم کنید، خطوط سیاه رنگی را در امتداد آن می‌بینید.
اگر بیماری به اوج خود رسیده باشد، آوندها خشک می‌شوند و ساقه حالت ترد به خود می‌گیرد. اگر از بررسی ساقه‌ها غافل شوید، برگ‌ها نیز می‌توانند وجود این بیماری را به شما اطلاع دهند. قهوه‌ای شدن، پژمردگی ناگهانی برگ‌ها و همچنین مرگ آن‌ها و ریختن روی زمین از نشانه‌های این بیماری های گوجه فرنگی است.
اثرات اصلی بیماری های گوجه فرنگی از نوع آوندی باعث خسارات ثانویه در میوه می‌شود. اغلب میوه‌های بوته‌های آلوده، نمی‌توانند مراحل رشد را به طور کامل بگذرانند و کوچک و ناقص می‌مانند.
راهکارهای جلوگیری و کنترل بیماری آوندی گوجه فرنگی
برای پیشگیری از ایجاد بیماری های آوندی گوجه فرنگی، باید مانع مسدودشدن مسیرهای داخل آوندها شوید. به همین منظور برای تقویت گیاه و جلوگیری از تبخیر آب درون آوند، باید از میزان کلسیم موجود در خاک مطمئن شوید.
آبیاری منظم، ضدعفونی کردن بستر کاشت و ابزارهای کشاورزی، نور کافی و استفاده از انواع مقاوم بذرها و نشاهای گوجه فرنگی نیز در مدیریت این بیماری‌های گوجه فرنگی تأثیرات قابل‌توجهی خواهند داشت.
بیماری خال باکتریایی گوجه فرنگی
یکی از انواع باکتریایی بیماری های گوجه فرنگی، لکه گرد یا خال باکتریایی گوجه فرنگی است. عامل ایجاد کننده این عارضه، باکتری از نوع Pseudomonas syringae pv. Tomato است. خاک، بذرها و گیاهان آلوده مانده قبلی، مکان مناسبی برای زندگی کردن این نوع باکتری است.
رطوبت، محدوده دمایی ۱۵ تا ۲۴ درجه سانتی گراد، هوای خنک، باران و آبیاری پاششی شرایط مساعدی را برای رشد زودهنگام و گسترش این گونه از بیماری‌های گوجه فرنگی فراهم می‌کند. دیررس شدن میوه، کاهش کیفیت و عملکرد محصول ازجمله خسارات بیماری های گوجه فرنگی از نوع لکه گرد است.
علائم خال باکتریایی گوجه فرنگی
اگر روی ساقه، برگ و دمبرگ لکه‌هایی در ابعاد متفاوت، برجسته و به رنگ قهوه‌ای و تیره مشاهده کردید؛ در واقع در حال تماشای گیاهان مبتلا به خال باکتریایی هستید. با گسترش این نوع از بیماری‌های گوجه فرنگی، تجمع بیشتری از این لکه‌ها را در حاشیه برگ‌ها مشاهده می‌کنید.
حاشیه این لکه‌ها زرد و علائم نکروز روی آن پدیدار می‌شود. درنهایت هم بافت آلوده‌شده می‌میرد. خود گوجه فرنگی که جنبه اقتصادی مزرعه را در دست دارد نیز آلوده می‌شود. ضایعاتی برجسته، کوچک و به قطر 3 میلی‌متر روی سطح میوه‌ها ایجاد می‌شود.
خوشبختانه عفونت به درون بافت میوه نفوذ نمی‌کند. بااین‌وجود همچنان بازارپسندی میوه از بین می‌رود و ضررهای اقتصادی شامل حال شما و مزرعه‌تان خواهد شد.
روشهای مقابله با بیماری لکه گرد گوجه فرنگی
استفاده از محلول‌های دارای مس بهترین و مؤثرترین راهکار کنترل و جلوگیری از ایجاد عفونت خال باکتریایی است. البته چیزی که این ترکیب را بسیار مؤثر می‌کند، زمان انجام محلول‌پاشی است. اگر محیط مرطوب و هوا خنک باشد، این محلول باید به عنوان محافظ گیاهان استفاده شود.
به این معنا که هر 2 هفته یک بار قبل از شروع بارندگی و آلودگی، از این ترکیبات استفاده شود. این امر در صورتی انتظار شما را برآورده می‌کند که خاک سابقه این نوع از بیماری های گوجه فرنگی را نداشته باشد. در کنار این موارد، می‌توانید اقدامات زیر را به منظور کنترل و پیشگیری خال باکتریایی گوجه فرنگی انجام دهید.
- به کار گیری روش آبیاری شیاردار در صورت ایجاد بیماری
- رعایت تناوب زراعی 2 ساله با استفاده از گیاهان غیر میزبان مانند ذرت
- تهیه نشاهای سالم از مراکز معتبر
- ضدعفونی کردن بذرها با آب گرم یا مواد شیمیایی قبل از کاشت
- حذف علف‌های هرز
- تعویق انجام کاشت در فصل بهار
شانکر ساقه آلترناریا گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی از نوع قارچ، شانکر ساقه آترناریا است. قارچ خانواده Alternaria alternata f. sp. Lycopersici عامل ایجاد کننده این بیماری است. نشاهای آلوده عامل اصلی ورود این قارچ به مزارع هستند.
شانکر ساقه آلترناریا نسبت به سایر بیماری های گوجه فرنگی شایع نیست. اما به دلیل آنکه هم از طریق هوا و هم خاک گیاه را آلوده می‌کند، یکی از بیماری های تهدیدکننده این محصول، محسوب می‌شود.
شرایط رشد و گسترش شانکر ساقه آلترناریا گوجه فرنگی
علاوه بر نشاهای آلوده، آثار گیاهان قبلی بیماری که در مزرعه باقی مانده‌اند نیز مکانی برای زندگی قارچ این بیماری‌های گوجه فرنگی می‌شوند. اگر شرایط محیطی زیر برقرار باشد، 10 روز پس از شروع آلودگی، متوجه علائم این نوع بیماری‌های گوجه فرنگی خواهید شد.
- آب جاری و آزاد درون مزرعه
- باران و ایجاد شبنم روی برگ‌ها
- وجود رطوبت روی اندام‌های هوایی گیاه
- دمای 25 درجه سانتی گراد
علائم شانکر ساقه آلترناریا در گوجه فرنگی
هر بخش گیاه می‌تواند از آلودگی ناشی از این بیماری های گوجه فرنگی تأثیر بگیرد. اما معمولاً اولین بخشی که بیماری به طور آشکار در آن ظاهر می‌شود، ساقه است. این علائم به صورت شانکرهای تو در تو، فرورفته، به رنگ قهوه‌ای یا تیره‌ای هستند که اغلب ساقه‌های نزدیک سطح خاک را در ابتدا آلوده می‌کنند.
با توسعه بیماری، شانکرها هم بزرگ می‌شوند. به‌طوری‌که عفونت ایجادشده توسط قارچ، باعث ایجاد رگه‌های قهوه‌ای در بخش‌های بالا و پایین لکه‌ها می‌شود. این عفونت ساقه را مسدود می‌کند. درنهایت گیاه به کلی از بین می‌رود و می‌میرد.
لکه‌هایی از نوع شانکرهای ساقه نیز به میوه‌های نرسیده و سبز حمله می‌کنند. آنجایی متوجه قدرت تخریب این گونه از بیماری های گوجه فرنگی می‌شوید که پس از برداشت میوه‌های رسیده و حمل و نقل آن‌ها، این نوع لکه‌ها را روی محصولات مشاهده می‌کنید.
پیشگیری از ایجاد شانکر ساقه آلترناریا گوجه فرنگی
اقدامات محیطی و استفاده از قارچ کش‌ها در صورتی که طبق برنامه منظمی انجام شود، در مقابله با بیماری های گوجه فرنگی از این گروه، مؤثر عمل می‌کند. به خاطر داشته باشید که زمان مناسب برای استفاده از قارچ کش‌ها، 4 تا 6 هفته قبل از شروع برداشت است. در کنار آن باید به موارد زیر در طول مراحل رشد توجه کنید.
- انتخاب ارقام مقاوم مانند فینیکس و ماریانا
- استفاده از آبیاری قطره‌ای یا شیلنگ خیس
- انجام آبیاری گیاهان از خط خاک به منظور جلوگیری از مرطوب شدن برگ‌ها
- تنظیم زمان آبیاری در اوایل صبح.
- کنترل دمای محیط
پوسیدگی انتهای شکوفه گوجه فرنگی
پوسیدگی انتهای شکوفه یکی از بیماری های گوجه فرنگی در گروه اختلالات فیزیولوژیکی است. در عین آنکه عفونت نگران کننده‌ای در میوه ایجاد نمی‌شود؛ اما تأثیرات ایجادشده روی ظاهر میوه، آن را به محصولی غیر قابل مصرف و حتی فروش تبدیل می‌کند.
چگونگی ایجاد پوسیدگی انتهای شکوفه گوجه فرنگی
عمده‌ترین دلیل ایجاد بیماری های گوجه فرنگی از این نوع آن است که میوه، کلسیم کافی ندارد. این امر به 2 دلیل رخ می‌دهد. یک، کمبود کلسیم درون خاک و دوم، ناتوانی گیاه در جذب و انتقال کلسیم. موارد زیر در میزان و جذب ماده کلسیم تأثیر می‌گذارند.
- دوره‌های طولانی رطوبت خاک
- تنش خشکی
- ایجاد زخم و آسیب دیدن ریشه‌ها
- رطوبت نسبی بالا محیط
- رطوبت نسبی کم اما در آب و هوای گرم
- وزش باد
- خاک‌های سرد
- وجود سطح بالایی از آمونیوم، منیزیم و پتاسیم درون خاک
- به‌کارگرفتن کودهای نیتروژنی به میزان بسیار زیاد
علائم پوسیدگی انتهای شکوفه گوجه فرنگی
اگر قرار باشد این نوع بیماری های گوجه فرنگی به محصولات شما حمله کند، اوایل مرحله میوه دهی علائم این بیماری‌های گوجه فرنگی را خواهید دید. در انتهای شکوفه میوه، لکه‌هایی آبکی و قهوه‌ای یا ارغوانی ایجاد می‌شوند.
با پیشرفت بیماری، اندازه لکه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند. حداقل نصف میوه، ظاهری چرمی با لکه‌های فرورفته و به رنگ سیاه یا قهوه‌ای تیره، به خود می‌گیرد. هم‌زمان که بیماری در حال گسترگی است؛ باکتری و قارچ بیماری های گوجه فرنگی دیگری به محل آسیب دیده حمله می‌کنند. در نهایت بافت میوه می‌پوسد.
با نگاهی گذرا به بوته‌ها، هرگز متوجه نمی‌شوید که میوه‌ها به این گونه از بیماری های گوجه فرنگی آلوده شده‌اند. چون ظاهر میوه کاملاً سالم است. اما اگر ته میوه را نگاه کنید، لکه‌های سیاهی را می‌بینید. همچنین اگر آن را به دو قسمت برش دهید، می‌بینید که رنگ و بافت آن تغییر کرده است.
درمان پوسیدگی انتهای شکوفه گوجه فرنگی
به عنوان درمان بیماری های گوجه فرنگی از نوع پوسیدگی انتهای شکوفه، تنها می‌توانید میوه‌های آسیب دیده را دور بیندازید. سپس شرایط را در جهت کنترل بیماری مساعد کنید. راهکارهای کنترل بیماری های گوجه فرنگی از دسته پوسیدگی انتهای شکوفه عبارت‌اند از:
- کنترل عادت‌های آبیاری (آبیاری نه زیاد و نه کم)
- استفاده از مالچ پوششی در خاک
- مراقبت از ریشه خاک
- اجتناب از استفاده از کودهای نیتروژن، آمونیوم و نیترات
- آزمایش خاک و اطمینان از میزان کلسیم موجود درون خاک
- افزودن آهک، آرد استخوان و پوست تخم مرغ به منظور افزایش کلسیم خاک در صورت نیاز
- کنترل میزان PH خاک ( بهترین PH برای رشد گوجه فرنگی 5.6 است)
- انتخاب ارقام مقاوم به کمبود کلسیم و بیماری پوسیدگی انتهای شکوفه
بیماری باکتری اسپک گوجه فرنگی
یکی از انواع باکتریایی بیماری های گوجه فرنگی، بیماری باکتری اسپک یا Bacterial Speck است. بیماری‌های گوجه فرنگی از این دسته توسط گونه باکتری syringae pv ایجاد می‌شود. روی دانه‌ها، بقایای گیاهان و خاک، مکانی برای زنده ماندن این پاتوژن است.
اگر پاتوژن در خاک وجود داشته باشد، در صورتی که هوا خنک و برای گوجه فرنگی نامساعد شود، باکتری روند آلوده کردن را شروع می‌کند.
تأثیر باکتری اسپک در گوجه فرنگی
اگر می‌خواهید از وجود داشتن یا نداشتن این بیماری های گوجه فرنگی مطمئن شوید، به برگ‌ها و ساقه نگاه کنید. علائم بیماری روی برگ‌ها به صورت لکه‌های کوچک سیاه و قهوه‌ای رنگی به صورت نامنظم و در تعداد بالایی ایجاد می‌شود.
سپس به طور پراکنده‌ای، حاشیه برگ‌های بیمار زرد می‌شوند. در ادامه بیماری نیز به قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهند. همچنین امکان دارد به دلیل خشک شدن حاشیه‌ها، حالت چروکیده یا پیچ خورده به خود بگیرند. روی ساقه‌ها هم به همان شکل لکه‌هایی ایجاد می‌شود که در ادامه می‌تواند ساقه را خشک و حتی پوسیده کند.
روشهای کنترل باکتری اسپک گوجه فرنگی
اگر بیماری را در روزهای اول آن تشخیص دهید، می‌توانید با به کار گیری برخی اقدامات از پیشرفت آن جلوگیری کنید. در این حالت تنها باید گیاهان آلوده را جمع‌آوری کنید و از بین ببرید. سپس موارد زیر را رعایت کنید.
- اسپری کردن محلول‌های دارای مس
- استفاده از شیلنگ خیساندن و آبیاری از پایین
- کنترل دمای محیط (هوا باید گرم باشد)
- رعایت تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان مانند ذرت
بیماری قالب سفید گوجه فرنگی
بیماری قالب سفید یکی از بیماری های گوجه فرنگی است که وقوع آن رایج نیست؛ اما در صورت آلودگی شدت بالایی دارد. بعضی اوقات این بیماری با نام پوسیدگی الوار یا پوسیدگی سفید نیز شناخته می‌شود. قارچ‌هایی از خانواده Sclerotinia spp عامل ایجاد کننده بیماری قالب سفید هستند. در میان آن‌ها قارچ S. sclerotiorum بیشترین آلودگی را در گیاهان ایجاد می‌کند.
چگونگی ایجاد بیماری قالب سفید گوجه فرنگی
ساختارهای استراحت اسکلروتیا که توسط قارچ این بیماری های گوجه فرنگی ایجاد می‌شود، آلودگی را ایجاد می‌کنند. این ضایعات به میزان زیادی درون خاک وجود دارند. آن‌هایی که در سطح 2 تا 3 سانتی متری خاک قرار گرفته‌اند، در صورت مهیا شدن شرایط مطلوب رشد این قارچ، جوانه می‌زنند.
پس از آن انبوهی از هاگ تولید می‌شود که قدرت آلوده کردن سایر گیاهان را به وسیله باد خواهد داشت. آب و هوای خنک، بازه دمایی بین 15 تا 21 درجه سانتی گراد، مرطوب ماندن گیاه به مدت 16 تا 72 ساعت، خاک‌های کم ارتفاع و رطوبت نسبی بالای خاک، شرایط مساعد برای گسترش این عارضه است.
علائم بیماری قالب سفید گوجه فرنگی
علائم این گونه از بیماری های گوجه فرنگی در مرحله گلدهی خود را نشان می‌دهند. اولین جایی که قارچ به آن حمله می‌کند، گلبرگ‌های پوسیده‌ای است که در حال افتادن هستند. این علائم به صورت ضایعات آبکی روی این نواحی و در امتداد ساقه‌ها تشکیل می‌شوند.
در ادامه روی ساقه میسلیوم‌هایی به رنگ سفید و پودری تشکیل می‌شود. با گسترش بیماری، ضایعات به شکل‌های مختلفی در اندازه‌هایی بزرگ و به رنگ سیاه در می‌آیند. درنهایت ساقه در زمان کوتاهی خشک می‌شود و از بین می‌رود.
میوه‌ها هم از حمله این بیماری های گوجه فرنگی در امان نیستند. خاکستری شدن میوه و ایجاد اسکلروتیا روی آن‌ها ازجمله اثرات پوسیدگی الوار در میوه هستند.
کنترل بیماری قالب سفید در گوجه فرنگی
متأسفانه، برای بیماری های گوجه فرنگی از نوع قالب سفید، اقدامات مؤثری وجود ندارد. اگر محصولات آلوده شوند، درمان آن ناممکن و کنترل گسترش نیز دشوار است. این موضوع به دلیل توانایی قارچ در ایجاد آلودگی از دو شیوه خاک و هوا است.
حتی تناوب کشت هم به شما کمکی نمی‌کند. به این دلیل که قارچ این بیماری های گوجه فرنگی، گیاهان زیادی را بیمار می‌کند. افزون بر آن حساسیت در انتخاب واریته هم نقش آن‌چنانی نخواهد داشت. زیرا هیچ گزارشی مبنی بر مقاومت در برابر این عارضه وجود ندارد.
تنها عمل کنترل کننده‌ای که می‌توانید انجام دهید، در حوزه آبیاری است. استفاده از آبیاری قطره‌ای از زیر از گسترش بیماری های گوجه فرنگی از این نوع جلوگیری می‌کند. در این حالت گیاه فرصت کافی برای خشک شدن و حذف رطوبت زیاد را خواهد داشت.
بیماری لکه موجی گوجه فرنگی
یکی دیگر از انواع بیماری های گوجه فرنگی در گروه قارچی، لکه موجی یا بلایت زودرس است. قارچ‌های Alternaria Solani و Alternaria tomatophila عامل بیماری‌زا در این نوع بیماری های گوجه فرنگی هستند.
چگونگی ایجاد لکه موجی در گوجه فرنگی
قارچ این بیماری های گوجه فرنگی در بذرهای آلوده، بقایای گیاهان، علف‌های هرز، شب بو و گیاهان دیگری مانند سیب زمینی و بادمجان، زمستان‌گذرانی می‌کنند. این پاتوژن همواره منتظر برقراری شرایط محیطی است که بتواند رشد و گسترش خود را آغاز کند.
اگر میوه‌های رسیده زیادی روی بوته‌ها باقی بماند و برداشت آن را به تعویق بیندازید، در واقع فرصت را برای حمله این گونه از بیماری های گوجه فرنگی ایجاد کرده‌اید. علاوه بر آن کمبود ازت در خاک، وجود نماتد در خاک و ریشه گیاه، محدوده دمایی بین ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتی گراد و رطوبت ازجمله عوامل مساعد محیطی برای این قارچ هستند.
در صورت رخداد بیماری اگر بتوانید شرایط محیطی را به سرعت کنترل کنید، قدرت گسترش زیادی نخواهد داشت. این در حالی است که باران‌های شدید، وزش باد و عبور و مرور افراد از عوامل اصلی انتقال قارچ به سایر بوته‌های سالم است.
علائم بیماری لکه موجی گوجه فرنگی
اگر بوته‌ها مبتلا شوند؛ شما با نگاه کردن به هر قسمت گیاه می‌توانید آن را بر اساس نشانه‌هایش تشخیص دهید. به این علت که این گونه از بیماری های گوجه فرنگی هر بخش گیاه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. علائم اولیه روی برگ‌های پایینی و مسن ایجاد می‌شوند.
علائم برگ‌ها
لکه‌هایی با دایره‌های متحدالمرکز و به رنگ سبز پر رنگ که گاهاً آن را مانند چشم گاو می‌بینند، روی این برگ‌ها ایجاد می‌شوند. با گسترش بیماری، رنگ این لکه‌ها قهوه‌ای و سیاه می‌شوند و حاشیه آن‌ها به رنگ زرد دیده می‌شود. لکه‌های دایره‌ای آن قدر بزرگ می‌شوند که حالتی زاویه‌دار پیدا می‌کنند.
درنهایت لکه‌ها به صورت لایه‌ای از عفونت، تمام سطح برگ را می‌پوشانند. اگر بیماری کنترل نشود، برگ‌ها خشک و محل لکه‌ها سوراخ می‌شوند. اگر قسمتی که میوه را به دمگل متصل می‌کند بررسی کنید، لکه‌های سیاه رنگ و بزرگی را نیز می‌توانید ببینید.
علائم ساقه
این بیماری های گوجه فرنگی اگر کنترل نشود، ساقه و طوقه را هم درگیر می‌کند. اگر روی ساقه، زخم‌هایی به شکل‌های نامنظم، فرورفته و سیاه دیدید؛ بدانید که بیماری در حال تخریب کامل گیاهان است. درنتیجه آلوده شدن ساقه، پوسیدگی طوقه و آفتاب سوختگی گیاهان اتفاق می‌افتد.
علائم میوه
اگر باز هم نتوانستید نوع بیماری های گوجه فرنگی را تشخیص دهید، کافی است به میوه‌ها نگاه کنید. این نوع بیماری های گوجه فرنگی علائم مشخص زیر را روی میوه ایجاد می‌کنند.
- ایجاد لکه‌هایی تو در تو، بزرگ، فرورفته و خشک در بالای میوه
- ایجاد کپک سیاه رنگ روی این لکه‌ها
- افتادن میوه‌ها روی زمین
مدیریت بیماری لکه موجی گوجه فرنگی
خسارت بیماری های گوجه فرنگی از این دسته، مستقیم روی کیفیت و میزان تولیدی محصول اثر می‌گذارد. شما اگر در هنگام کاشت و پس از آن موارد زیر را رعایت کنید، این بیماری را تا حد زیادی می‌توانید کنترل کنید.
- استفاده از بذرهای سالم و مقاوم
- حذف علف‌های هرز
- شخم زدن پس از برداشت
- رعایت تناوب کاشت با دانه‌های حبوبات یا زرد به مدت 3 تا 4 سال
- از بین بردن بقایای گیاهان و اضافه نکردن آن‌ها به توده کمپوست
- عدم استفاده زیاد از کودهای نوع نیتروژن
- برداشت به موقع میوه‌های رسیده
- استفاده از قارچ کش‌های: مانکوزب، کلروتالونیل و دارای مس در صورت مشاهده اولین علائم
بیماری ویروسی پژمردگی لکه‌ای گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی از گروه ویروسی، پژمردگی لکه‌ای است. این بیماری توسط ویروسی به نام Tomato Spotted Wilt Virus ایجاد می‌شود. این نوع از بیماری های گوجه فرنگی با نام علمی TSWV شناخته می‌شود.
چگونگی ایجاد پژمردگی لکه‌ای در گوجه فرنگی
گونه‌های مختلفی از یک نوع حشره به نام تریپس، ویروس پژمردگی خالدار گوجه فرنگی را به مزارع گوجه فرنگی منتقل می‌کنند. این حشرات به محض دیدن گیاهان گوجه فرنگی و علف‌های هرز که در نقش میزبان آن هستند، از بافت گیاهان تغذیه می‌کنند. در همین حال، ویروس را نیز به داخل این میزبان‌ها منتقل می‌کنند.
تأثیر ویروس پژمردگی لکه‌ای در گوجه فرنگی
علائم این دسته از بیماری های گوجه فرنگی با ایجاد لکه‌هایی کوچک و آجری رنگی روی برگ‌ها آغاز می‌شود. نهایت عاقبت برگ‌ها آن است که در حالت آویزان و پژمرده‌ای به گیاه متصل باقی می‌مانند. گیاهانی که ویروس به آن‌ها نفوذ می‌کند، به طور کلی رشدشان مختل می‌شود و کوتوله می‌شوند.
بیماری های گوجه فرنگی از گروه این نوع ویروس‌ها، میوه‌های سبز و رسیده را آلوده می‌کند. در هر دو حالت، قسمت‌هایی از سطح میوه برجسته می‌شوند. همچنین دایره‌هایی تو در تو با مرکز یکسان روی آن‌ها ایجاد می‌شود. اگر میوه رسیده باشد، رنگ این لکه‌ها، قرمز یا زرد و سفید است.
پیشگیری از ایجاد پژمردگی لکه‌ای گوجه فرنگی
متأسفانه، راه‌حلی برای درمان بیماری های گوجه فرنگی ویروسی وجود ندارد. درنتیجه تنها گزینه‌ای که دارید، اعمال اقدامات پیشگیرانه در مقابل این بیماری است. همچنین با کنترل عامل ایجاد کننده آن، می‌توانید محصولات خود را در برابر این بیماری های گوجه فرنگی در امان نگهدارید.
- کنترل گونه‌های تریپس با استفاده از کارت‌های چسبنده یا حشره کش
- انتخاب واریته‌های مقاوم در برابر حمله حشرات
- حذف مداوم علف‌های هرز اطراف گیاهان گوجه فرنگی
- به کار گیری مالچ در اطراف گیاهان
- کنترل وضعیت بهداشتی گلخانه یا مزرعه
بلایت دیررس گوجه فرنگی
ممکن است این بیماری های گوجه فرنگی را با نام‌های رایج‌تر آن؛ یعنی باد زدگی یا سوختگی شاخ و برگ گوجه فرنگی بشناسید. قارچ Phytophthora Infestans باعث ایجاد بیماری های گوجه فرنگی از نوع باد زدگی می‌شود.
شدت انتقال این بیماری بسیار زیاد است. به‌طوری‌که نه‌تنها تمام بوته‌ها آلوده می‌شوند، امکان بیماری در گیاهان مجاور آن‌ها نیز وجود خواهد داشت.
شرایط مساعد گسترش بلایت دیررس گوجه فرنگی
خاک، بقایای گیاهان و سایر گیاهانی که محیط خوبی را برای رشد قارچ فراهم می‌کنند، مکان زمستان‌گذرانی این پاتوژن هستند. این قارچ برای بیمار کردن گیاهان، به دنبال جو محیطی است که بتواند به راحتی انتقال خود را انجام دهد. شرایط محیطی گسترش بلایت دیررس گوجه فرنگی شامل موارد زیر هستند:
- آب و هوای خنک
- درصد رطوبت بالای محیط
- محدوده دمایی ۱۶ تا ۲۲ درجه سانتی گراد
- وزش باد
- باران‌های شدید
علائم بلایت دیررس در گوجه فرنگی
تمام اندام‌های گیاهان، هدفی برای حمله قارچ این بیماری های گوجه فرنگی است. برگ‌ها اولین جایی هستند که شما را متوجه آلوده شدن می‌کنند. لکه‌های آبسوخته اولین نشانه بیماری باد زدگی است. با پیشرفت عفونت، لکه‌ها بزرگ‌تر و به رنگ قهوه‌ای، تیره یا بنفش روغنی درمی‌آیند.
اگر به اطراف این لکه‌ها با دقت نگاه کنید، مرز لکه‌ها با رنگ روشن و خطوطی نازکی مشخص است. اگر در حین بیماری رطوبت محیط کنترل نشود، روی لکه‌هایی که در زیر سطح برگ ایجاد شده‌اند، میسلیوم‌های سفید یا خاکستری ناشی از قارچ تشکیل می‌شود. پس از 2 هفته شما برگ‌های بیمار را به حالت چروک و خشک شده، خواهید دید.
اگر بیماری به اوج دوره زندگی خود برسد، لکه‌ها به رگبرگ‌های اصلی و ساقه نیز کشیده می‌شوند. این لکه‌ها به صورت ضایعاتی آبسوخته، با شکل‌های نامنظم و به رنگ قهوه‌ای روی این نواحی ایجاد می‌شوند. در این مرحله اگر ساقه را بو کنید، بوی پوسیدگی ناشی از قارچ را به وضوح حس خواهید کرد.
میوه نیز نمی‌تواند از این بیماری های گوجه فرنگی جان سالم به در ببرد. لکه‌هایی در ابعاد نامتقارن و در رنگ‌های سبز یا قهوه‌ای براق به صورت پراکنده روی میوه ظاهر می‌شوند. این لکه‌ها می‌توانند در شرایط مساعد، تمام سطح میوه را آلوده کنند.
کنترل بیماری بلایت دیررس گوجه فرنگی
اگر این گونه از بیماری های گوجه فرنگی را در مراحل اولیه؛ یعنی آلوده شدن برگ‌ها تشخیص دهید، باید گیاهان آلوده را از مزرعه از بین ببرید. سپس از اقدامات کنترلی برای محافظت از آن استفاده کنید. اما اگر بیماری به میوه حمله کرده باشد، ممکن است بازارپسندی میوه از بین برود.
درنتیجه بهتر است موارد زیر را در هر حالتی در مزرعه یا گلخانه خود در نظر بگیرید.
- تهیه بذرها یا نشاهای مقاوم و به‌دور از هرگونه بیماری
- رعایت تناوب کشت ۳ساله با استفاده از گیاهان غیر میزبان
- از بین بردن علف‌های هرز و گیاهان: تاتوره، اطلسی و توتون درختچه‌ای
- جمع کردن و حذف بقایای گیاهان بعد از انجام برداشت
- رعایت فاصله بوته‌ها و ردیف‌ها
- استفاده از شیوه آبیاری قطره‌ای به منظور جلوگیری از ایجاد رطوبت
- کمپوست نکردن بقایای گیاهان جمع‌آوری شده
- عدم استفاده بیش از حد از کودهای نوع نیتروژن
- استفاده از قارچ کش‌هایی مانند: کلرهتلینیل، مانکوزب و حاوی مس
پوسیدگی پیتیومی ریشه و میوه گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی رایج که به سبب قارچ‌های خاکی ایجاد می‌شود، پوسیدگی پیتیومی است. ادامه مشخصات این نوع بیماری های گوجه فرنگی در جدول زیر بیان شده است.
| عامل ایجادکننده بیماری | انواع مختلف قارچ‌های Pythium |
| چگونگی ایجاد پوسیدگی پیتیومی | · انتقال قارچ موجود درون آب، ریشه گیاهان باقی مانده در خاک و سایر میزبان‌ها به ریشه بوته‌ها
· تماس میوه با خاک یا آب آلوده |
| شرایط مساعد برای رشد قارچ پیتیوم | · دمای بین ۱۵ تا ۳۲ درجه سانتی گراد
· زهکشی ضعیف خاک · خاک‌های سنگین و فشرده |
| علائم این عارضه | · زخم‌های آبکی، قهوه‌ای روی ریشه
· نرم و شکننده شدن ریشه · ایجاد لکه‌های قهوه‌ای روی برگ، ساقه و طوقه · نرم شدن ساقه و ایجاد لایه‌ای مخملی روی لکه‌ها · افتادن نشاهای جوان و مرگ گیاه · تشکیل میسلیوم سفید پنبه‌ای روی بافت‌های آلوده · ضایعات آبکی و کرکی روی میوه · پلاسیده شدن میوه و توقف رشد آن |
| روشهای کنترل بیماری | · تهیه نشاهای سالم
· ضدعفونی کردن ابزارهای کشاورزی · زهکشی خوب خاک · تعادل در آبیاری از پایین · استفاده از مالچ پلاستیکی · تناوب زراعی با غلات و علوفه |
پوسیدگی نرم باکتریایی گوجه فرنگی
بیماری پوسیدگی نرم باکتریایی با نام علمی Tomato Bacterial Soft Rot از انواع باکتریایی بیماری های گوجه فرنگی است. این عارضه توسط باکتری Erwinia Carotovora ایجاد می‌شود. اصلی‌ترین بخش حمله این باکتری، سیستم آوندی ساقه‌ها است.
گیاهان هم داخل مزرعه و هم پس از برداشت در معرض آلوده شدن قرار دارند. عوامل زیر باعث نفوذ و گسترش این بیماری به گیاهان می‌شود.
- رطوبت
- آب و هوای گرم
- دمای ۳۰ درجه سانتی گراد
- حشرات و لاروهای خاک
تأثیر پوسیدگی نرم باکتریایی روی گوجه فرنگی
این نوع بیماری های گوجه فرنگی علاوه بر آوندها، به صورت غیر مستقیم روی میوه نیز تأثیر می‌گذارد. علائم بیماری شامل موارد زیر هستند:
- قهوه‌ای، لزج و آبکی شدن درون ساقه
- پژمردگی، زرد شدن و اختلال در رشد گیاهان
- خشک و خالی شدن درون ساقه
- ایجاد لکه‌های چسبناک و نرم روی میوه
کنترل پوسیدگی نرم باکتریایی گوجه فرنگی
هیچ راه درمانی برای بوته‌های مبتلا به این بیماری های گوجه فرنگی، وجود ندارد. اما راهکارهای زیر می‌تواند از ایجاد و گسترش آن جلوگیری کند.
- رعایت فاصله بین ردیف‌ها و بوته‌ها
- شخم زدن عمیق
- رعایت تناوب کاشت با ذرت و حبوبات
- مراقبت از میوه‌ها در حین برداشت و انتقال به انبار
- استفاده از بردوفیکس برای ضدعفونی کردن بذر و خاک قبل از کاشت. همچنین پس از اولین برگ‌دهی و ریختن گلبرگ
بیماری صورت گربه‌ای در گوجه فرنگی
یکی از بیماری‌های فیزیولوژیکی گوجه فرنگی، صورت گربه‌ای یا Catfacing است. این عارضه در میوه‌های بزرگ و در نوبت اولین برداشت بسیار شایع است. تغییر شکل میوه در اثر شرایط زیر باعث ایجاد این بیماری های گوجه فرنگی می‌شود.
- تنش دمایی
- اختلال در شکوفه دهی
- وجود میزان زیاد نیتروژن درون خاک
- استفاده از علف‌کش‌های بسیار
- گرده افشانی گل، در دمای 12 تا 50 درجه و شرایط هوایی خنک قبل از ریختن گلبرگ‌ها
علائم صورت گربه‌ای گوجه فرنگی
همان طور که از نام بیماری های گوجه فرنگی از نوع فیزیولوژیکی مشخص است، شکل میوه‌های بزرگ از حالت نرمال خارج می‌شوند. همچنین در انتهای شکوفه‌ها زخم‌هایی به صورت موج‌دار یا دندانه‌دار ایجاد می‌شوند.
پیشگیری از بیماری صورت گربه گوجه فرنگی
هنگامی که علائم این بیماری های گوجه فرنگی ظاهر شوند، راه برگشتی برای داشتن یک میوه طبیعی وجود ندارد. درنتیجه امکان دارد میوه‌ها به دلیل ظاهر بدی که دارند اصلاً به فروش نروند. این خود یعنی ضرر اقتصادی برای شما. می‌توانید از روشهای پیشگیری از این عارضه که در ادامه بیان شده، بهره بگیرید.
- استفاده از ارقام مقاوم مانند: Countil ، Duke وWalter
- پرهیز از هرس زیاد
- به تعویق انداختن کاشت نشاها
- اجتناب از کوددهی بیش از حد
- کنترل آبیاری
- به کار گیری پوشش پلاستیکی به منظور تنظیم دما در شب و روز برای جلوگیری از تنش دمایی
ترک خوردن میوه گوجه فرنگی
هنگامی که روی میوه ترک‌هایی عمیق ایجاد می‌شود، نشان از بیماری های گوجه فرنگی از گروه اختلالات فیزیولوژیکی است. فرض کنید پس از یک دوره خشکی، باران به شدت ببارد یا بیش از اندازه گیاهان را آبیاری کنید.
در این حالت گیاهان در تلاش‌اند که حجم زیادی از آب‌های موجود را به سرعت جذب کنند. در نتیجه اگر میوه‌ها در حال رشد باشند، ترک می‌خورند. در صورت وجود رطوبت در محیط، داخل این ترک‌ها کپک یا ضایعات ناشی از باکتری‌هایی به وجود می‌آیند. در نهایت میوه از همین بخش‌ها پوسیده می‌شود.
شیوه‌های جلوگیری از ترک خوردن میوه گوجه فرنگی
این بیماری های گوجه فرنگی باعث می‌شود که شما از زحمات کاشت تا برداشت این محصول، سودی دریافت نکنید. به همین دلیل پیشنهاد می‌شود که برای جلوگیری از ایجاد ترک روی میوه، موارد زیر را به خاطر بسپارید.
- استفاده از واریته‌های غیر حساس مانند: مارگلوب، جت استار وی اف و دیبریک
- آبیاری منظم و متعادل جهت حفظ رطوبت مطلوب خاک
- استفاده از مالچ اطراف خاک
- حفظ محصولات در برابر بارندگی‌های شدید در صورت امکان
بیماری غنچه بزرگ گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی که از ارگانیسم‌های فیتوپلاسما نشئت می‌گیرد، بیماری غنچه بزرگ گوجه فرنگی است. عامل اصلی گسترش این بیماری حشره‌ای به نام برگ‌خوار چغندر است. خود بوته‌های گوجه فرنگی و وجود علف‌های هرز در اطراف آن‌ها شرایط مناسبی را برای رشد و انتقال بیماری ایجاد می‌کند.
علائم غنچه بزرگ در گوجه فرنگی
اگر به بوته‌های بیمار نگاه کنید، جوانه‌هایی را می‌بینید که ورم کرده‌اند و بزرگ هستند. آن‌ها معمولاً به رنگ سبز باقی می‌مانند و توانایی رشد طبیعی را ندارند. درنتیجه میوه‌ای نیز از آن‌ها حاصل نمی‌شود.
ساقه‌ها نیز به صورت عمودی به رشد خود ادامه می‌دهند و قطر آن‌ها بزرگ می‌شوند. همچنین برگ‌های کناری آن‌ها در حالی که منحرف می‌شوند؛ به رنگ زرد در می‌آیند.
روشهای کنترل بیماری غنچه بزرگ گوجه فرنگی
جلوگیری از ورود حشرات ناقل به مزرعه و از بین بردن علف‌های هرزی که در نقش میزبان عمل می‌کنند، مؤثرترین راهکار کنترل این بیماری های گوجه فرنگی است. این کار را می‌توانید با استفاده از آفت‌کش‌ها با توجه به دستورالعمل مصرف آن، انجام دهید.
پوسیدگی میوه با قارچ رایزوکتونیایی گوجه فرنگی
یکی دیگر از بیماری های گوجه فرنگی از دسته قارچی، Root and Fruit Rhizoctonia Rot یا همان پوسیدگی میوه و ریشه است. عامل بیماری‌زا، قارچی به نام Rhizoctonia Solani است. این بیماری های گوجه فرنگی می‌توانند بوته‌ها را از بذرها تا آخرین مرحله رشد، آلوده کنند.
چگونگی ایجاد و گسترش قارچ رایزوکتونیایی
خاک، اثرات بوته‌های قبلی و سایر گیاهان، خانه قارچ این بیماری های گوجه فرنگی هستند. اگر پاتوژن محیطی با شرایط زیر پیدا کند، به وسیله باد، جابه‌جایی ابزارهای کشاورزی، آب روان و خاک منتقل می‌شوند.
- بازه دمایی 23 تا 27 درجه سانتی گراد
- رطوبت کم
- زهکشی پایین خاک
- خاک‌های سنگین و فشرده
علائم پوسیدگی میوه با قارچ رایزوکتونیایی گوجه فرنگی
ریشه و میوه دو ناحیه اصلی ایجاد آلودگی در این بیماری های گوجه فرنگی هستند. در ابتدا لکه‌هایی قهوه‌ای در سطح ریشه و پایین طوقه ایجاد می‌شوند. رفته‌رفته عفونت به داخل ریشه نفوذ می‌کند و گیاه می‌میرد.
در همین حال، برگ‌ها نیز پژمرده و قهوه‌ای می‌شوند. برای شناسایی بهتر این بیماری های گوجه فرنگی، به طوقه نگاه کنید. می‌بینید که لایه‌ای از کپک سفید پودری روی آن تشکیل شده است.
میوه‌هایی که در اطراف خواستگاه آلودگی؛ یعنی نزدیک سطح خاک هستند نیز آشکارا وجود این بیماری های گوجه فرنگی را نشان می‌دهند. لکه‌های گرد، تو در تو و کم رنگ تا تیره روی آن‌ها ایجاد می‌شوند. علاوه بر این علائم، روی میوه‌های رسیده کپک کرکی تشکیل می‌شود. در نهایت سطح میوه ترک می‌خورد و از بین می‌رود.
کنترل پوسیدگی رایزوکتونیایی گوجه فرنگی
همان طور که از علائم بیماری های گوجه فرنگی از این نوع متوجه شدید، درمانی برای این آلودگی وجود ندارد. پس کارآمدترین روش مدیریتی، به کار گیری اقدامات پیشگیرانه است. این اقدامات شامل موارد زیر هستند:
- کاشت واریته‌های مقاوم
- کاشت بذرهای سالم و ضدعفونی کردن آن‌ها با استفاده از بردوفیکس
- رعایت تناوب کشت با پیاز و ذرت
- جلوگیری از فشرده شدن خاک با کاهش رطوبت ناشی از آبیاری نامناسب
- استفاده از مالچ کاغذی به منظور جلوگیری از افتادن میوه روی خاک
بیماری بلایت جنوبی گوجه فرنگی
قارچی به نام Sclerotium rolfsii این گونه از بیماری های گوجه فرنگی را ایجاد می‌کند. بلایت جنوبی با نام پوسیدگی ساقه، طوقه و ریشه گوجه فرنگی نیز شناخته می‌شود. اگر محیط کاشت بسیار گرم و مرطوب باشد؛ دمایی در حدود 30 درجه و بالاتر، این پاتوژن شرایط را برای رشد خود مهیا می‌بیند.
چگونگی ایجاد و انتقال بلایت جنوبی
قارچ این بیماری های گوجه فرنگی، دوره زندگی خود را روی گیاهان متنوعی می‌گذراند. به همین دلیل وجود آن‌ها بسیار رایج است. هنگامی که قارچ درون خاک قرار گیرد، ضایعاتی سخت به نام ساختارهای استراحت اسکلروت در خاک ایجاد می‌کند. همین باعث می‌شود که برای سال‌هایی طولانی در خاک زنده بمانند.
تأثیر بلایت جنوبی روی گوجه فرنگی
اگر خط خاک و امتداد آن تا ساقه را نگاه کنید، ضایعاتی روی آن‌ها مشاهده می‌کنید. با بی‌توجهی به این ضایعات تیره، درگیری ساقه بیشتر و ناگهان خشک و پژمرده می‌شود. با گسترش این بیماری های گوجه فرنگی، می‌توانید اسکلروت‌های کوچکی که به رنگ قهوه‌ای یا زرد هستند را روی ساقه‌های آلوده ببینید.
درنهایت تارهای نازک و سفید رنگی که بافت خود قارچ این بیماری های گوجه فرنگی هستند، روی ساقه و در راستای خاک ایجاد می‌شوند. اگر به ساقه نگاه کنید، انگار به چوب‌های خشکیده‌ای نگاه می‌کنید که باعث مرگ گیاه به طور کلی شده‌اند.
در برخی موارد نیز لکه‌های بزرگ و سفیدی که به صورت کپک کرکی هستند، روی میوه‌های بوته‌های آلوده ایجاد می‌شوند.
راه‌های کنترل بلایت جنوبی در گوجه فرنگی
با وقوع این بیماری های گوجه فرنگی، توانایی رشد از گیاه گرفته می‌شود. این موضوع روی کیفیت و کمیت تولیدات تأثیر قابل‌توجهی می‌گذارد. اگر محصولاتتان در مناطق گرمی هستند، بهتر است راهکارهای پیشگیری از آن را در مزرعه خود اعمال کنید.
- رعایت تناوب کشت 2ساله و بیشتر با گیاهان برنج، سورگوم، ذرت
- جمع‌آوری ساقه‌های دارای اسکلروت و دور انداختن آن‌ها
- شخم زدن عمیق خاک قبل از کاشت
- کنترل میزان رطوبت سطح خاک
بیماری لکه برگی خاکستری گوجه فرنگی
لکه برگی خاکستری یکی از بیماری های گوجه فرنگی است که توسط قارچ Stemphylium Solani ایجاد می‌شود. اگر گیاهانی مانند سیر، سوسن و داوودی در نزدیکی مزرعه وجود داشته باشند، خانه دوم این قارچ محسوب می‌شوند. همچنین آثار بوته‌های قبلی و خاک نیز جایگاهی برای زندگی این قارچ خواهد بود.
عوامل ایجاد و گسترش لکه برگی خاکستری
بازه دمایی 23 تا 27 درجه و آب و هوای گرم و مرطوب، سرعت جوانه زنی قارچ را بالا می‌برند. این خود عاملی است برای پیشرفت بیماری و افزایش خسارات ناشی از آن. باران، انتقال نشاها، وزش باد و ابزارهای کشاورزی داخل مزرعه ازجمله عواملی هستند که قارچ را به جاهای دیگر منتقل می‌کنند.
علائم لکه برگی خاکستری گوجه فرنگی
عمده تأثیرات بیماری های گوجه فرنگی از نوع این قارچ، روی برگ‌ها ظاهر می‌شوند. لکه‌هایی کم رنگ و کوچک در حد 2 میلی متر به صورت نامنظم روی سطح برگ ایجاد می‌شوند. با گسترش بیماری، شکل لکه‌ها تغییر می‌کند.
این لکه‌ها به شکل نقاط ریز و قهوه‌ای در می‌آیند که وسط آن‌ها روشن و حاشیه آن‌ها کم رنگ‌تر است. اگر روند بیماری ادامه یابد، وسط لکه‌ها خشک و سوراخ‌هایی روی برگ ایجاد می‌شوند. سرانجام زندگی برگ‌ها در این بیماری های گوجه فرنگی، زرد شدن و مردن بافت برگ است.
این بیماری های گوجه فرنگی با بیمار ساختن برگ‌ها باعث می‌شوند که توانایی رشد محصول کاهش یابد و کیفیت آن هم پایین بیاید.
کنترل بیماری لکه برگی خاکستری گوجه فرنگی
اگر عوامل ایجاد بیماری های گوجه فرنگی را محدود کنید، در واقع در حال مبارزه و مقابله با آن‌ها هستید. قارچ‌کش‌های مؤثری برای درمان برگ‌های بیمار وجود ندارد. اگر بتوانید همان ابتدا برگ‌های بیمار را جدا کنید و از بین ببرید، تا حدی از گسترش بیماری جلوگیری می‌کنید.
در ادامه می‌توانید با موارد زیر لکه برگی خاکستری را کنترل کنید.
- کاشت ارقام غیر حساس و مقاوم
- کنترل دما و رطوبت محیط
- آبیاری بوته‌ها به شیوه قطره‌ای
- از بین بردن علف‌های هرز
- رعایت بهداشت در مزرعه نظیر ضدعفونی کردن ابزارهای کشاورزی
بیماری ویروس موزاییک تنباکو در گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی پایدار در دسته ویروسی، موزاییک تنباکو است. این بیماری با نام علمی TMV یا Tobacco Mosaic Virus شناخته می‌شود. این ویروس در گیاهان تنباکو در نزدیکی مزرعه گوجه فرنگی، بذرها و نشاهای آلوده، ابزارهای آلوده و اثرات باقی مانده از گیاهان قبلی بیمار وجود دارد.
اگر این ویروس بتواند در خاک یک مزرعه ساکن شود، تا 100 سال دیگر نیز می‌تواند در آن خاک زنده بماند. جابه‌جایی‌هایی که در بستر کشت صورت می‌گیرد، این پاتوژن را به راحتی منتقل می‌کند.
علائم ویروس موزاییک تنباکو گوجه فرنگی
این بیماری های گوجه فرنگی منجر به ایجاد الگوهای موزاییک شکل کم رنگی روی برگ‌ها می‌شوند. شکل برگ‌ها از حالت طبیعی خارج می‌شود. به‌طوری‌که انگار به برگ‌های گیاه سرخس نگاه می‌کنید. اگر هوا خنک و مرطوب باشد، روی میوه هم ضایعات نکروز و مرده‌ای روی میوه ایجاد می‌شود.
کنترل بیماری موزاییک تنباکو در گوجه فرنگی
اگر کاری کنید که از همان ابتدا ویروس این بیماری های گوجه فرنگی به مزرعه شما وارد نشود، بهترین شیوه مدیریت را در برابر این بیماری انجام می‌دهید. با اقدامات زیر می‌تواند به این هدف دست پیدا کنید.
- استفاده از واریته‌های مقاوم مانند Arbason، Estiva و Geronimo
- استریل کردن وسایل کشاورزی
- رعایت بهداشت محیط
- پرهیز از کمپوست کردن گیاهان گوجه فرنگی جمع‌آوری شده
بیماری موزاییک یونجه گوجه فرنگی
یکی دیگر از بیماری های گوجه فرنگی از گروه ویروسی، موزاییک یونجه است. نام علمی این بیماری Alfalfa Mosaic Virus است. اگر در اطراف بوته‌ها یونجه بکارید، امکان آلوده شدن مزرعه وجود دارد. زیرا اکثر زمین‌های یونجه آلوده به این ویروس هستند.
پاتوژن این بیماری های گوجه فرنگی به راحتی توسط شته‌ها هم می‌توانند به گیاهان منتقل شوند. درنتیجه درصد احتمال وقوع این بیماری های گوجه فرنگی هیچگاه به صفر نخواهد رسید.
علائم بیماری موزاییک یونجه گوجه فرنگی
برگ‌های مبتلا به ویروس این بیماری های گوجه فرنگی در ابتدا زرد می‌شوند. سپس لکه‌هایی دایره‌ای شکل نیز روی برگ‌ها و میوه‌ها به وجود می‌آیند. به دلیل درگیر شدن سیستم عروقی، این عارضه یکی از بیماری های گوجه فرنگی کشنده محسوب می‌شود.
با آلوده شدن سیستم عروقی، بافت توانایی خود را برای انتقال مواد مغذی به گیاه از دست می‌دهد. درنتیجه گیاه به قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهد و می‌میرد.
راه‌های کنترل ویروس موزاییک یونجه گوجه فرنگی
مبارزه شیمیایی با بیماری های گوجه فرنگی از نوع ویروسی، تأثیری ندارد. حتی اگر از حشره کش یا آفت کش برای دفع شته‌های ناقل استفاده کنید هم مؤثر نخواهد بود. مانند استراتژی‌های مؤثر هر بیماری دیگری، اقدامات پیشگیرانه بهترین شیوه مقابله با بیماری های گوجه فرنگی از این دسته است.
عاقلانه‌ترین کار این است که اطراف مزرعه را به‌خوبی نگاه کنید. اگر مزارع یونجه در آنجا وجود داشت؛ محل انتخابی برای کاشت گوجه فرنگی را تغییر دهید. همچنین می‌توانید با استفاده از مالچ‌های پلی اتیلن با خاصیت بازتابی نقره، مانع نزدیک شدن شته‌ها به گیاهان شوید.
عارضه زیپی شدن گوجه فرنگی
همان طور که از نام این بیماری های گوجه فرنگی می‌توانید حدس بزنید، یکی از بیماری های گوجه فرنگی در گروه اختلال‌های فیزیولوژیکی است. اگر قسمتی از گل یا بساک همچنان اتصال خود را به میوه‌های اولیه حفظ کنند، ممکن است این بیماری های گوجه فرنگی فیزیکی، رخ دهد. علاوه بر آن پایین بودن دما نیز در ایجاد بیماری نقش دارد.
علائم بیماری زیپی شدن گوجه فرنگی
Zippering به این حالت است که از ابتدای میوه تا انتهای آن، یک خط نازک و قهوه‌ای که حالت زیپ مانندی دارد، ایجاد می‌شود. این خطوط زیپی می‌تواند به طول‌های مختلفی و در تعداد کم و زیادی روی سطح یا داخل بافت میوه تشکیل شوند.
اگر با وجود وقوع این ناهنجاری، شرایط محیطی برای رشد گوجه فرنگی نامتعادل باشد؛ این زیپ‌ها می‌توانند در راه ورودی برای پاتوژن‌های دیگر بیماری های گوجه فرنگی باشند.
شیوه‌های کنترل زیپی شدن گوجه فرنگی
متأسفانه هیچ کنترل مؤثری برای این بیماری های گوجه فرنگی وجود ندارد. این در حالی است که اگر بیماری فقط در حد تشکیل زیپ روی سطح میوه باشد، میوه هنوز قابلیت فروش و استفاده را خواهد داشت. توجه کنید که ارقام غیر حساس را کشت و همچنین دمای محیط را به طور منظم کنترل کنید.
آفتاب سوختگی گوجه فرنگی
یکی از بیماری های گوجه فرنگی که در اثر شرایط محیطی به وجود می‌آید، آفتاب سوختگی است. در بوته‌هایی که برگ‌های آن بر اثر آفات یا هر پاتوژن دیگری ریخته و ساقه لخت باشد، این عارضه بیشتر رایج است.
به این دلیل که آفتاب مستقیم روی میوه‌های نارس و رسیده می‌تابد. درنتیجه دمای داخل میوه بسیار بالا می‌رود و آن‌ها می‌سوزند.
علائم آفتاب سوختگی میوه گوجه فرنگی
قسمت‌هایی که در برابر نور قرار دارند در زمان کوتاهی به شکلی چروک با رنگ روشن و بافتی نرم‌تر تبدیل می‌شوند. نواحی که آفتاب سوخته شده‌اند، فرو می‌روند و ظاهر آن‌ها چرم مانند می‌شود.
معمولاً اگر میوه به مرحله‌ای برسد که روی آن لکه‌های سیاه رنگ ناشی از قارچ‌ها ایجاد شوند، طعم خوبی نخواهند داشت. همچنین بازارپسندی میوه به دلیل ظاهر بی کیفیتی که دارد، از بین می‌رود.
جلوگیری از آفتاب سوختگی گوجه فرنگی
اصلی‌ترین کار در جلوگیری از ایجاد بیماری های گوجه فرنگی از نوع آفتاب سوختگی، کنترل نور خورشید است. شما می‌توانید در روزهای تابستان که اشعه خورشید مستقیم و شدید است، از یک سایه‌بان استفاده کنید. همچنین موارد زیر را در جلوگیری از این نوع بیماری گوجه‌فرنگی نظر داشته باشید:
- آبیاری منظم
- استفاده از کودها به میزان متناسب برای جلوگیری از ریزش رفتن برگ‌ها
- پرهیز از هرس زیاد گیاهان و انجام آن به روشهای اصولی
- انتخاب نوع مقاوم به این بیماری های گوجه فرنگی
روش کاشت نشا گوجه‌فرنگی
دیدن رشد و به بار نشستن بوته گوجه‌فرنگی که خودتان پرورش داده‌اید، بسیار لذت‌بخش است؛ بخصوص زمانی که محصولی سالم برداشت می‌کنید؛ اما ممکن است بنا به دلایلی بوته شما دچار بیماری های گوجه فرنگی شود. توجه به نیازهای خاک به سلامت بوته گوجه‌فرنگی کمک می‌کند و بوته گوجه‌فرنگی در خاک کمی اسیدی رشد بهتری دارد.
وسایل و مواد لازم برای کاشت نشا گوجه‌فرنگی
برای کاشت نشا گوجه فرنگی به وسایلی همچون: سنگ‌ریزه، گلدان، سینی نشا، اسپری، دستکش، چوب‌های کوچک نیاز است. کشاورز باید مواد لازم برای کاشت نشا تهیه کند؛ موادی مانند: بذرگوجه فرنگی، کود، خاک حاصل‌خیز، ورمی کمپوست از جمله این مواد هستند.
سینی پر از خاک
سینی نشا گوجه‌فرنگی را باید تا لبه از خاک سالم و کمی اسیدی پر کنید تا در برابر بیماری های گوجه فرنگی تاحدامکان جلوگیری شود.
گذاشتن بذر گوجه‌فرنگی در مراحل کاشت
از چوب کوچکی برای ایجاد سوراخ خاک در سینی استفاده کنید و چند عدد بذر گوجه‌فرنگی را داخل شیارها بیندازید و روی آن را با خاک بپوشانید.
آب دادن به سینی نشا گوجه‌فرنگی
خاک داخل سینی را کامل بشویید و طوری برچسب سنی را بگذارید که بتوانید دانه‌های جوانه‌زده دیگر را تشخیص دهید.
پوشاندن سینی با ورق پلاستیکی
کاملاً مطمئن شوید که قسمت روشن ورقه به روی خاک باشد و قسمت تاریک ورقه جلوی دید قرار بگیرد. گوجه‌فرنگی به نور خورشید نیاز دارد ؛اما نه درزمان طول جوانه‌زنی که باعث بیماری های گوجه فرنگی می‌شود. این ورقه‌های پلاستیکی مقدار نور رسیده به دانه و درجه حرارت را برسی می‌کنند. پس از جوانه‌زدن، ورقه را بردارید.
مدیریت بر روند رشد بذر گوجه‌فرنگی
بهترین محدوده دما برای جوانه‌زنی بذرگوجه فرنگی ۷۵ تا ۹۰ درجه فارنهایت است؛ اما محدوده پایین‌تر در زمان رشد گیاه ممکن است به درجه ۶۰ درجه فارنهایت برسد. برای اولین جوانه‌زنی به یک هفته زمان نیاز دارید.
بعد از اینکه اولین جوانه دیده شد، شما باید سینی جوانه‌زده را جلوی آفتاب بگذارید تا در طی زمان سه هفته برای پیوندزنی بالغ شود. شما می‌توانید خاک را در طول رشد بذر نگه دارید.
آماده کردن خاک برای کشت نهال
بذر گوجه‌فرنگی برای رشد بهتر و کنترل‌شدن در برابر بیماری های گوجه فرنگی به خاک بارور وغنی از مواد الی با زهکشی خوب پرورش داده شده نیاز دارد. بهترین خاک انتخاب شده برای این مرحله، خاک لومی شنی است. در نظر داشته باشید که گوجه‌فرنگی‌ها کمی خاک اسیدی با PH 6 تا 6.8 را تحمل می‌کنند.
بستن پایین گلدان با چند سنگ
یک گلدان بزرگ با زهکشی مناسب را انتخاب کنید و با سنگ سوراخ‌های انتهای گلدان را ببندید.
جداکردن جوانه‌ها از سینی
یک چوب مناسب را در دست بگیرید و بادقت به‌وسیله چوب جوانه را از سینی جدا کنید. چوب را زیر ریشه بگذارید، سپس به سمت بالا با آرامی فشار دهید تا ریشه‌ها از هم جدا نشود.
قراردادن قلمه در خاک
در خاک گلدان یک سوراخ عمیق ایجاد کنید و به‌آرامی نهال را داخل حفره قرار دهید و سوراخ را با خاک بپوشانید. مطمئن شوید که کاملاً بذر گوجه‌فرنگی را در جای مناسب قرار داده‌اید؛ به‌طوری‌که کج رشد نکند و دچار بیماری های گوجه فرنگی نشود.
آب و برچسب نشا گوجه‌فرنگی
گوجه‌فرنگی به دو فاکتور علاقه شدیدی دارد؛یک، نور خورشید و آب کافی؛ اما بهتر است هیچ نوع گیاهی باآب زیاد آب ،زیادی خیس نکنید که دچار خرابی یا بیماری های گوجه فرنگی شود و نهال خود را آزادانه آبیاری کنید. بذر گوجه‌فرنگی با رطوبت سازگار است. برچسب گیاه نیز برای راحتی شماست که تاریخ کاشت گوجه‌فرنگی خود را فراموش نکنید.
نظار بر پیشرفت رشد گوجه‌فرنگی
گوجه فرنگی روزانه به ۸ ساعت نور آفتاب نیاز دارد؛ پس مطمئن شوید که کاملاگلدان در معرض نور آفتاب قرار گرفته است. پس از اینکه نهال، شروع به شکوفه‌های زردرنگ کرد؛ به مراقبت بیشتری نیاز دارد.
دما در کنترل‌کردن بیماری های گوجه فرنگی نقش حیاتی دارد. توجه داشته باشید در زمان آبیاری برگ‌های آسیب‌دیده را مرطوب نکنید.
برداشت محصول رسیده
زمانی که مشاهده کردید که محصول شما به طور کامل تغییر رنگ داده و رسیده، آن را به‌آرامی از ساقه جدا کنید.
گلخانه آوین
از آنجایی که بیماری های گوجه فرنگی بسیار متعدد هستند، ممکن است تشخیص و کنترل آن‌ها در کمتری زمان دشوار باشد. درنتیجه در عوض جلوگیری از ایجاد خسارت، مشکلات بیشتری برای باغ یا گلخانه‌تان پیش می‌آید.
اما نگران نباشید. گلخانه آوین به صورت تخصصی در حوزه مشاوره بیماری های گوجه فرنگی، به شما کمک می‌کنند. فقط کافی است به محض مشاهده اولین علائم غیر عادی با متخصصان این مجموعه تماس بگیرید تا از راهنمایی‌های مؤثر آن‌ها بهره‌مند شوید.
سؤالات متداول
- بهترین مواد شیمیایی به منظور جلوگیری از گسترش بیماری لکه‌های باکتریایی در گوجه فرنگی چیست؟
استفاده از مواد کوسایدومانب، مانب و سولفات روی باتوجه‌به دستورالعمل‌های استفاده از آن.
- بهترین ماده برای ضدعفونی کردن کودهای دامی پوسیده در کنترل پژمردگی فوزاریومی چیست؟
اضافه‌کردن گوگرد گرانول
- چه روشی بیشترین تأثیر را در کنترل خال باکتریایی گوجه فرنگی دارد؟
استفاده از محلول‌های دارای مس قبل از وقوع عفونت خال باکتریایی
- سرسخت‌ترین و پایدارترین پاتوژن در میان بیماری های گوجه فرنگی، کدام عارضه است؟
ویروس موزاییک تنباکو حدود 100 سال در خاک می‌تواند زنده بماند.
جمع‌بندی
جلوگیری از بروز بیماری های گوجه فرنگی در مزرعه تقریباً غیر ممکن است. بررسی مداوم مزرعه، کنترل شرایط محیطی، استفاده صحیح از مواد شیمیایی، تشخیص به موقع و همچنین انتخاب شیوه مدیریتی درست در رابطه با هر نوع از بیماری های گوجه فرنگی موجب نجات یا تخریب محصولات می‌شود. این در حالی است که انتخاب یکی از این دو گزینه تا حد زیادی به شما بستگی خواهد داشت.
انواع بیماری :
| ✅بیماری های کاهو |
| ✅بیماری های توت فرنگی |
| ✅بیماری های گل کلم |
| ✅ بیماری های کرفس |
| ✅بیماری های کلم |
| ✅بیماری های گوجه فرنگی |
| ✅بیماری های هندوانه |
| ✅بیماری های فلفل دلمه ای |
| ✅بیماری های بادمجان |
سلام وقت بخیر ببخشید گوجه فرنگی رو پوستش رو نکینم برای بدن ضرر داره؟؟؟
سلام ببخشید گوجه فرنگی رو پوست رو نگیریم برای بدنم ضرر داره؟؟؟
باتشکروخسته نباشید از اطلاعات مفید و کاربردی که ارائه دادید.
جامع و کاربردی بود👌
نکاتتون باعث شد کشت محصول عالی داشته باشم، خدا قوت.
ممنون مفید بود به این مطلب بیماری های گوجه فرنگی نیاز داشتم.
چرا گوجه فرنگی هایی که میکارم قسمت انتهایی شون همیشه مشکل داره و سیاه میشه؟
مطالب مفید و کاربردی
به نظرم چون گوجه‌فرنگی اکثر عام استفاده می‌کنند باید خیلی توجه کرد به سالم یا ناسالم بودنش
شماره ای برای تماس میذارید؟؟
این بیماری‌ها در همه انواع گوجه فرنگی وجود دارن؟
خوردن این گوجه فرنگی ها ضرر داره؟
مرسی از اطلاع رسانی شما