مهم‌ترین بیماری های کلم و نحوه مدیریت آن‌ها
بیماری های کلم یکی از اصلی‌ترین مشکلاتی است که شما به‌عنوان پرورش‌دهندگان این محصول در طول فرایند رشد تا برداشت با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنید. همان‌طور که خودتان می‌دانید درگیری محصولات با انواع بیماری‌ها در مقیاس بالا باعث خسارات اقتصادی زیادی خواهد شد.
به همین دلیل در گام اول بهتر است با عواملی که مزرعه یا گلخانه کلم را تهدید می‌کنند، آشنا باشید. سپس نوبت به اطلاعاتی درباره نحوه تشخیص، مدیریت و کنترل بیماری های کلم می‌رسد.
در نهایت خواهید دید که به یک کشاورز همه فن حریف تبدیل شده‌اید. در ادامه مقاله انواع بیماری های کلم و نکات آن‌ها را برای آشنایی بیشتر شما بررسی خواهیم کرد.
پوسیدگی سیاه باکتریایی کلم
پوسیدگی سیاه یکی از بیماری های باکتریایی کلم است. عامل ایجادکننده این بیماری باکتری Xanthomonas campestris است. این بیماری تقریباً تمام انواع خانواده‌های کلم را می‌تواند آلوده کند. آب‌وهوای گرم، روزهای بارانی و محدوده دمایی بین 25 تا 30 درجه سانتی‌گراد فعالیت را از منشأ خود آغاز می‌کند.
اولین راه ورود برای باکتری این بیماری های کلم، بذرهای آلوده هستند. زخم‌های روی گیاه، رطوبت بالا، آب باران، جابه‌جایی‌های انسانی، ابزار کشاورزی آلوده و حتی حشرات ناقل در پخش این بیماری نقش بسزایی دارند.
علائم پوسیدگی سیاه باکتریایی در کلم
باکتری توانایی آلوده‌کردن کلم‌ها را در هر مرحله‌ای که از رشد باشند، دارد. علائم اولیه این نوع از بیماری های کلم به‌صورت لکه‌هایی زردرنگ و V شکل در لبه‌های برگ‌های بیرونی دیده می‌شود. با پیشرفت بیماری، رگبرگ‌های سطح برگ‌ها قهوه‌ای یا سیاه می‌شوند.
اگر همان‌طور بیماری به گسترش خود ادامه دهد، برگ گیاهان حالت سوخته پیدا می‌کنند. هنگامی که باکتری توانست تمام برگ‌های بوته‌ها را زرد کند، خشک می‌شوند و می‌ریزند. در این صورت شاهد ساقه‌هایی عاری از هرگونه برگ هستید.
نشانه‌های این‌گونه از بیماری های کلم را در ساقه این سبزی می‌توانید ببینید. اگر ساقه را عرضی برش دهید لکه‌هایی دایره‌ای و تیره‌ای دورتادور آن خواهید دید. با برش طولی نیز رگه‌های قهوه‌ای تیره یا سیاهی را می‌بینید که خبر از پژمردگی ساقه می‌دهند.
راه‌های درمان پوسیدگی سیاه باکتریایی کلم
متأسفانه، نشانه‌های این‌گونه از بیماری های کلم دیرتر از زمان واقعی شروع آلودگی، ظاهر می‌شوند. درعین‌حال ممکن است نتوانسته باشید شرایط محیطی مساعد رشد این باکتری را کنترل کنید. درنتیجه بهتر است علائم بیماری را در مزرعه جستجو کنید. در این صورت می‌توانید محصولاتتان را از ابتلای گسترده به این باکتری نجات دهید.
در صورت ابتلا به این نوع از بیماری های کلم، باید هر گیاه بیمار را به‌سرعت جمع‌آوری کنید. سپس در جای دیگری کمپوست کنید. قبل از کاشت و پس از ازبین‌بردن گیاهان آلوده نیز می‌توانید اقدامات زیر را در جهت کنترل و پیشگیری از ایجاد دوباره بیماری انجام دهید:
- استفاده از انواع کلم مقاوم مانند نوع Capture
- خرید نشاهای سالم
- ازبین‌بردن بقایای گیاهی پس از برداشت
- رعایت تناوب زراعی 2 تا 3 سال با گوجه‌فرنگی یا حبوبات
- به‌کارگیری مالچ در خاک
- استفاده از ترکیبات دارای مس به‌منظور پیشگیری از بیماری
- انجام آبیاری قطره‌ای در صبح (پس از باران، وجود رطوبت و شبنم از آبیاری خودداری شود)
- کاشت بافاصله بوته‌های کلم در مزرعه یا گلخانه
ریشه گرزی کلم
عامل ایجادکننده بیماری ریشه گرزی کلم به عنوان یکی از بیماری های کلم، انگل خاکی Plasmodiphora brassicae است. دوره زندگی پاتوژن این عارضه به این حالت است که در نبود میزبان در نقش هاگ درون خاک باقی می‌ماند. در مرحله بعدی با ایجاد شرایط مساعد عفونت ریشه را شروع می‌کند.
در نهایت نیز هسته گیاه را کاملاً آلوده می‌کند. شدت خسارت این بیماری موجب شده که این عارضه در لیست مخرب‌ترین بیماری های کلم قرار گیرد.
چگونگی ورود بیماری ریشه گرزی کلم به مزرعه
اولین سؤالی که بیشتر شما در مدیریت این نوع بیماری های کلم دارید، آن است که این پاتوژن از چه طریقی به محصولات شما رسیده است؟ بذرها، ابزار کشاورزی و کودهای آلوده مسیر ورود این بیماری به خاک را باز می‌کنند.
اما مهم‌ترین عاملی که در میان کشاورزان گزارش شده است، استفاده از نشاهایی بوده که از سلامت و مقاومت آن‌ها به طور کامل اطمینان نداشته‌اند. درنتیجه به همین راحتی بیماری ریشه گرزی را وارد مزرعه یا گلخانه خود کرده‌اند.
علائم بیماری ریشه گرزی در کلم
آشکارترین نشانه بیماری ریشه گرزی در کلم، ایجاد گال‌هایی به شکل چماق، متشکل از هاگ‌های عامل بیماری‌زا روی ریشه‌های گیاهان است. وجود این ضایعات باعث می‌شود که آب و مواد غذایی موردنیاز گیاه مانند گذشته به بخش‌های مختلف کلم نرسند.
خسارت ناشی از این بیماری فقط به ریشه ختم نمی‌شود. در برخی اوقات اندام‌های هوایی گیاه کلم از آسیب‌دیدگی ریشه نیز تأثیر می‌گیرند. این علائم به‌صورت زیر است:
- پژمردگی و نکروز شدن برگ‌ها
- اختلال در رشد گیاه و کوتاه‌شدن طول آن
- رشد زودرس برگ، تاج، ساقه کلم؛ درنتیجه پیری زودرس این بخش‌ها
- زردشدن کلی بوته
- ایجاد گال‌های عظیم روی ریشه اصلی
- متورم‌شدن ریشه‌ها، تغییر رنگ آن‌ها به سیاه و ایجاد بوی ناشی از فساد
- تشکیل ناقص گل و میوه کلم
- کاهش کلی کیفیت و عملکرد بوته کلم
درمان بیماری ریشه گرزی کلم
همان‌طور که می‌دانید آلودگی ریشه به معنای آلوده‌شدن کل گیاه است. به همین دلیل موضوع مدیریت در این نوع از بیماری های کلم، بسیار دشوار است. بهترین راه، انتخاب اقدامات تهاجمی در برابر آن است. اگر علائم بیماری را روی ریشه کلم‌ها مشاهده کردید، مراحل زیر را در سریع‌ترین حالت انجام دهید:
- جمع‌آوری کامل گیاه آلوده همراه با ریشه و خاک اطراف آن
- دورانداختن گیاهان آلوده در جایی دور از مزرعه
- استفاده‌نکردن از کمپوست برای دفن کردن آن‌ها
روشهای کنترل ریشه گرزی کلم
مبارزه شیمیایی و استفاده از این نوع ترکیبات در این بیماری مؤثر واقع نشده است. حتی استفاده از ترکیب سیازوفامید و متیادینیل برای کنترل ریشه تأثیر آن‌چنانی در کنترل این‌گونه از بیماری های کلم نداشته است.
به همین دلیل کنترل شرایط محیطی که در زیر آورده شده، بهترین اقدامی است که می‌توانید در مقابله با بیماری های ریشه‌‌ای کلم انجام دهید.
- رعایت تناوب کشت به مدت 3 تا 4 سال
- آزمایش خاک قبل از انجام کاشت برای اطمینان از میزان اسیدی یا قلیایی بودن خاک
- افزایش PH خاک در صورت نیاز تا حد 2.7 با استفاده از آهک کلسیتی 6 هفته قبل از انجام کشت بذر یا نشا کلم
- استفاده از آهک دولومیتی در صورت کمبود منیزیم
- تمیز و ضدعفونی‌کردن وسایل کشاورزی آلوده
پوسیدگی اسکلروتینیایی کلم
بیماری اسکلروتینیایی در دسته بیماری های قارچی کلم قرار دارد. علف‌های هرز و خانواده کلم دو مورد از مهم‌ترین میزبان‌های این عامل بیماری‌زا است. ادامه مشخصات و اطلاعات این‌گونه از بیماری های کلم در جدول زیر به طور کامل توضیح داده شده است.
| عامل ایجادکننده پوسیدگی اسکلروتینیایی کلم | قارچ Sclerotinia sclerotiorum |
| نحوه آلوده‌شدن گیاه کلم توسط قارچ بیماری | شروع جوانه‌زدن قارچ و تولید ضایعاتی به نام اسکلروتیوم و میسلیوم سفیدرنگ روی گیاه در مزرعه یا در انبارهای ذخیره کلم |
| علائم پوسیدگی اسکلروتینیایی کلم | · زردشدن برگ‌های پایینی و بیرونی
· وجود لکه‌های آب سوخته قهوه‌ای و نرم در دمبرگ‌ها · ایجاد ضایعاتی به رنگ قهوه‌ای تیره روی بافت ساقه · ایجاد میسلیوم سفیدرنگ و پودری در ناحیه ایجاد لکه‌ها · پژمرده شدن، ریختن و مرگ برگ‌ها پس از آلوده‌شدن ساقه · ظاهرشدن ضایعات سیاه، سفت و بزرگ روی بوته · ایجاد لکه‌های برجسته تیره روی میوه کلم و تبدیل آن به میسلیوم سفید با گسترش بیماری · پوسیدگی میوه |
| روشهای کنترل بیماری | · افزایش فاصله بین بوته‌های کلم و ردیف‌ها
· افزایش گردش هوا به‌منظور کنترل رطوبت · اجتناب از آبیاری زیاد تا پایان گلدهی · رعایت تناوب کشت 2 تا 3 سال با ذرت یا غلات · ازبین‌بردن علف‌های هرز به‌صورت منظم · غرقابی کردن خاک قبل از کشت به مدت یک ماه · پرهیز از استفاده بیش از حد کودهای ازت |
| راه‌های مبارزه شیمیایی پوسیدگی اسکلروتینیایی | · سوکسینات دهیدروژناز
· دمتیلاسیون · ترکیب ایپرودیون و کاربندازیم به نسبت 2 کیلوگرم در 1000 لیتر · 2 کیلوگرم تیوفانات متیل در 1000 لیتر آب · فالکن به میزان 600 سی‌سی در 1000 لیتر آب |
لکه برگی آلترناریایی کلم
یکی از بیماری های کلم قارچی، لکه برگی آلترناریایی است. منشأ ایجاد لکه برگی آلترناریایی، قارچ Alternaria brassicicola است. میزبان موردعلاقه این قارچ، بیشتر خانواده کلم‌های مختلف است. این قارچ مختص به ناحیه‌ای مخصوصی نیست.
تنها کافی است میزبان و شرایط محیطی برای جوانه‌زدن فراهم شود تا محصولات کلم هر منطقه‌ای تحت‌تأثیر قرار گیرد. این نکته برای بیماری های کلم قارچی اهمیت زیادی دارد.
شرایط مساعد رشد و انتقال بیماری آلترناریایی کلم
بارش باران در روزهای گرم تابستانی، محدوده دمایی 18 تا 24 درجه سانتی‌گراد، بذرهای آلوده، سوسک‌های کک، مرطوب ماندن برگ گیاهان به مدت بیش از 12 ساعت و جریان‌نداشتن هوا میان بوته‌ها، منجر به رشد این قارچ می‌شوند.
این موارد به اسپورهای این قارچ قدرتی می‌دهد که نه‌تنها جوانه‌زدن را شروع کنند؛ بلکه به میزانی منتقل شوند که راه درمانی برای گیاهان باقی نماند.
علائم بیماری لکه برگی آلترناریایی کلم
برگ‌ها اصلی‌ترین ناحیه‌ای است که توسط این نوع از بیماری های کلم درگیر می‌شود. به همین دلیل در پایش محصولات برای این بیماری باید توجه عمده را روی برگ‌های بالغ و پایین‌تر کلم بگذارید. البته با پیشرفت بیماری، نشانه‌ها روی ساقه، سر و دمبرگ کلم هم ممکن است ظاهر شود. علائم لکه برگی آلترناریایی کلم به‌صورت زیر است:
- ایجاد لکه‌های سیاه کوچک روی سطح برگ‌ها
- وجود لکه‌هایی روشن‌تر در زیر برگ‌ها در همان ناحیه ضایعات بالایی
- تغییر رنگ لکه‌ها به سیاه یا قهوه‌ای، افزایش و بزرگ‌شدن لکه‌ها به حالت دایره‌هایی متحدالمرکز
- زردشدن بافت لکه‌های برگی
- ترک‌خوردن، پوسیده‌شدن و سوراخ‌شدن ناحیه آسیب‌دیده روی سطح برگ‌ها
- ریختن برگ‌های آلوده شده
روشهای مدیریت بیماری لکه برگی آلترناریایی کلم
مدیریت لکه برگی آلترناریایی را می‌توانید با کنترل شرایط محیطی و استفاده از قارچکشها انجام دهید. افزون بر آن موظف هستید که عواملی که در بخش قبلی به‌عنوان شرایط مساعد رشد این قارچ معرفی شده است را کنترل کنید.
- اطمینان از سلامت و مقاومت بذرها و نشاهای خریداری شده
- ضدعفونی‌کردن بذرها در آب ۵۰ درجه سانتی‌گراد به مدت نیم ساعت قبل از کاشت
- استفاده از قارچ‌کش کلروتالونیل به‌منظور پیشگیری به‌صورت متناوب
- اطمینان از تهویه هوا در میان مزرعه یا گلخانه کلم‌های کاشته شده
- ازبین‌بردن علف‌های هرز
- رعایت تناوب زراعی به مدت 3 سال
- جمع‌آوری بقایای گیاهان و ازبین‌بردن آن‌ها
- جلوگیری از ترکیب بقایای این گیاهان با کمپوست
- کاشت ردیف‌های کلم در جهت بادهای غالب در مزرعه
- پرهیز از آبیاری از بالای گیاهان
بیماری ساق سیاه در کلم
این بیماری با نام علمی maculans Leptosphaeria توسط قارچی به نام Phoma lingam در گیاهان کلم ایجاد می‌شود. این‌گونه از بیماری های کلم می‌تواند مسیری برای آلوده‌شدن گیاهان توسط سایر بیماری های کلم مانند پوسیدگی سیاه باکتریایی باشد.
درنتیجه اگر محصولات شما به این نوع از بیماری های کلم مبتلا شدند، نمی‌توانید کار زیادی برای نجات آن‌ها انجام دهید.
محیط مساعد برای انتقال و گسترش ساق سیاه کلم
عوامل مختلفی می‌توانند در نقش عامل انتشار این بیماری به گیاهان کلم در مزرعه یا گلخانه شوند. عواملی همچون:
- بذرهای آلوده
- علف‌های هرز چلیپایی در نقش میزبان
- آب‌و هوا مرطوب و گرم
- پاشیدن آب باران یا آبیاری از بالا
- وسایل کشاورزی آلوده
- وزش باد
تأثیر بیماری ساق سیاه روی کلم
برای شناسایی بیماری ساق سیاه در روزهای ابتدایی باید ساقه این گیاهان را بررسی کنید. زیرا اولین نشانه‌های این نوع بیماری های کلم روی ساقه ایجاد می‌شوند. این نشانه‌ها به‌صورت شانکرهای قهوه‌ای رنگ هستند که حالتی فرورفته دارند.
وجود این لکه‌ها باعث می‌شوند که شیره گیاهی از ریشه نتواند به‌صورت نرمال به قسمت‌های مختلف گیاه برسد. درنتیجه پژمردگی و خشک شدن در انتظار این گیاهان خواهد بود. با گسترش آلودگی توانایی رشد از کلم‌های جوان سلب می‌شود و کوتاه باقی می‌مانند.
در مراحل بعدی بیماری، لکه‌هایی گرد یا بیضی به رنگ خاکستری و روشن در سطح برگ‌ها و ساقه‌ها ظاهر می‌شوند. در این بیماری های کلم، برگ‌ها دچار ریزش نمی‌شوند و اتصال خود را همچنان حفظ می‌کنند. اگر کلم‌ها را با وجود این نشانه‌ها برداشت و در انبار ذخیره کنید؛ لکه‌ها بزرگتر و تیره‌تر می‌شوند. درنهایت محصول شما قابلیت فروش در بازار را نخواهد داشت.
شیوه‌های کنترل بیماری ساق سیاه کلم
بخش عمده‌ی مدیریت این نوع از بیماری های کلم به کنترل شرایط محیطی بستگی دارد. زیرا مبارزه شیمیایی و استفاده از قارچکشها تأثیر زیادی در برابر این بیماری ندارد. اقدامات پیشگیرانه در این بیماری عبارتند از:
- ضدعفونی‌کردن بذرها با استفاده از سموم شیمیایی و آب داغ
- ضدعفونی‌کردن خاک خزانه
- کاشت بافاصله بوته‌های کلم
- کنترل و جلوگیری از مرطوب ماندن گیاهان
- اطمینان از ضدعفونی‌کردن ابزارهای کشاورزی آلوده
- رعایت تناوب کشت به مدت 4 سال
- ازبین‌بردن بوته‌های آلوده شده
- دفن کردن بقایای گیاهی
بیماری زردی کلم
بیماری زردی توسط قارچ Fusarium oxysporum f. sp. Conglutinans ایجاد می‌شود. این قارچ می‌تواند تا پیداکردن میزبان، سال‌ها در خاک زنده بماند. هدف این قارچ، حمله به سیستم عروقی گیاه است. به همین دلیل به آن پژمردگی آوندی کلم نیز می‌گویند. خسارت این پاتوژن به‌گونه‌ای است که به‌عنوان یکی از بیماری های ویرانگر کلم شناخته می‌شود.
علائم بیماری زردی کلم
تقریباً 2 هفته تا یک ماه پس از کاشت نشاهای کلم، وقوع این نوع از بیماری های کلم بسیار محتمل است. علائم بیماری زردی از برگ‌های پایینی شروع می‌شود و کم‌کم به برگ‌های بالاتر می‌رسد. زرد و کدرشدن برگ‌ها اولین علائمی هستند که در گیاهان کلم مشاهده می‌کنید.
با گسترش بیماری رنگ برگ‌های آلوده به قهوه‌ای تغییر می‌کند و سطح برگ خشک می‌شود. در زمان گسترش بیماری اغلب یک طرف از گیاهان، دچار تغییر رنگ و آلودگی می‌شوند. در نهایت رشد برگ‌های بیمار شده متوقف می‌شود و در زمان کوتاهی می‌میرند.
این دسته از بیماری های کلم علاوه بر برگ، ساقه را نیز دچار تغییر می‌کند. به‌طوری‌که شریان‌های موجود در ساقه با گسترش بیماری به قهوه‌ای تیره تبدیل می‌شوند. همچنین در ساقه پیچش‌های نامحسوسی دیده می‌شود که نشان از آلوده‌شدن سیستم عروقی عبوری از ساقه گیاه است.
روش کنترل بیماری زردی کلم
متأسفانه، روش مؤثری برای مقابله با بیماری های کلم از نوع قارچ بیماری‌زای فوزاریومی وجود ندارد. نوع کلم کاشته شده و وجود دمای 20 درجه سانتی‌گراد در سرعت گسترش بیماری نقش قابل‌توجهی دارند. درنتیجه انتخاب نوع مقاوم، در رأس گزینه‌هایی است که برای جلوگیری از ایجاد این بیماری در نظر می‌گیرید.
کنترل دمای خاک و هوای محیط به‌منظور کنترل بیماری زردی کلم در درجه دوم جای دارد. زیرا قارچ این بیماری های کلم در هوای بسیار گرم توانایی رشد ندارد و می‌میرد. همچنین برای اطمینان بیشتر می‌توانید بذرها را قبل از کاشت، ضدعفونی کنید.
به یاد داشته باشید که اگر در روزهای اول بتوانید بیماری را تشخیص دهید؛ با تنظیم دمای خاک از گسترش آن جلوگیری می‌کنید. در این حالت ممکن است تعدادی از برگ‌ها دچار زردی شوند. این موضوع نباید منجر به دلسردی و ناامیدی شما شود.
تنها کافی است برگ‌های آلوده را جمع کنید و در زباله بیندازید. درنتیجه با کنترل دمای بستر کاشت، گیاه بدون هیچ مشکلی دوباره به رشد خود ادامه می‌دهد. این نکات برای این نوع از بیماری های کلم بسیار مهم هستند.
گلخانه آوین
در هنگام پایش متناوب محصولات کلم درون مزرعه یا گلخانه خود، در صورت مشاهده هرگونه مورد مشکوک به انواع بیماری می‌توانید سؤالات خود را از افراد متخصص در گلخانه آوین بپرسید.
این مجموعه باهدف مشاوره در مدیریت انواع بیماری های کلم، با درنظرگرفتن بهترین شرایط برای شما و البته محصولاتتان، پاسخگوی نیازهای شما خواهد بود.
سؤالات متداول
- چه نوع کلمی در مقابل بیماری پوسیدگی سیاه باکتریایی مقاوم است؟
کلم نوع Capture به‌عنوان مقاوم‌ترین نوع در برابر این بیماری گزارش شده است.
- بهترین راه افزایش PH خاک در بیماری ریشه گرزی کلم چه چیزی است؟
استفاده از آهک کلسیتی یا آهک دولومیتی اگر منیزیم خاک کم باشد.
- در پوسیدگی اسکلروتینیایی چه چیزی فرایند آلوده کردن گیاه را آغاز می‌کند؟
سختینه‌هایی به نام اسکلروتیوم و میسلیوم سفید به وجود آمده از رشد قارچ روی گیاه
- میزان تخریب بیماری زردی کلم تا چه حدی است؟
اگر دمای خاک را در روزهای اول ظهور نشانه‌های بیماری تنظیم و کنترل کنید، خسارت ناشی از آن مجموعاً چندین برگ خواهد بود.
سخن پایانی
در فرایند رشد تا برداشت کلم‌ها همواره پاتوژن‌های متفاوتی از خانواده‌های قارچ و باکتری، این محصولات را تهدید می‌کنند. علاوه‌برآن شرایط محیطی نیز در تشدید بیماری های کلم نقش بسزایی دارند. همان‌طور که در این مقاله بارها اشاره شد، با پیشگیری و کنترل عوامل بیماری‌زا، می‌توانید روند تولید محصول کلم را به تجربه‌ای لذت‌بخش و درعین‌حال اقتصادی تبدیل کنید.
انواع بیماری :
| ✅بیماری های کاهو |
| ✅بیماری های توت فرنگی |
| ✅بیماری های گل کلم |
| ✅ بیماری های کرفس |
| ✅بیماری های کلم |
| ✅بیماری های گوجه فرنگی |
| ✅بیماری های هندوانه |
| ✅بیماری های فلفل دلمه ای |
| ✅بیماری های بادمجان |
مقالات کاربردی:
| پیچ خوردگی ریشه بامیه |
| تغییر رنگ برگ بامیه |
| سوختگی شکوفه بامیه |
| لکه روی برگ فلفل دلمه |
| پوسیدگی ساقه هندوانه |
| پژمردگی برگ هندوانه |
| ساق سیاه گل کلم |
| پیچ خوردگی برگ فلفل دلمه |
| زرد شدن برگ فلفل دلمه ای |
اگه کمک و مشاوره شما نبود الان کلی ضرر کرده بودم
من از سایتتون مشاوره گرفتم مشاورتون خیلی کاربلد بود🙏
سلام خسته نباشید
مزرعه کلم دارم ، ظاهرا قارچ فوزاریوم مبتلا شده ، لطفا بنده رو راهنمایی کنید ، ممنون از زحمات شما