عوامل ایجادکننده بیماری های خیار و راهکارهای درمان آن
آیا از بیماری های خیار و نحوه آلوده شدن این محصول اطلاع دارید؟ محصولی پرتقاضا که حمله پاتوژن‌های متفاوت می‌توانند بخش بزرگی از سرمایه شما را به کلی از بین ببرند. این در حالی است که آگاهی در این زمینه، سلامت مزرعه خیار شما را تا حد زیادی بالا می‌برد.
اگر می‌خواهید با بیماری های خیار، چگونگی پیشگیری از ابتلا و همچنین شیوه‌های کنترل و مبارزه با عوامل ایجادکننده آن آشنا شوید، همراه ما باشید. ما در این مقاله سعی کرده‌ایم به طور جامع تمامی موضوعات مربوط به بیماری های خیار را جهت کم کردن دغدغه شما کشاورزان عزیز بررسی کنیم.
پژمردگی باکتریایی خیار به عنوان بیماری های خیار
این عارضه با نام علمی Bacterial wilt شناخته می‌شود. باکتری ایجادکننده این نوع از بیماری های خیار از گونه Erwinia tracheiphila است. سوسک‌های راه‌راه و خالدار خیار، پاتوژن پژمردگی باکتریایی را منتقل می‌کنند. آسیب‌های ناشی از هرس شاخه و برگ‌ها نیز ممکن است عامل انتقال این حشرات باشد.
خوشبختانه این باکتری بیشتر از یک فصل در باقی‌مانده گیاهان، محصولات و همچنین خاک زمین نمی‌تواند زنده بماند. این در حالی است که جایگزین آن‌ها؛ یعنی علف‌های هرز می‌توانند جایگاه خوبی را برای زندگی این پاتوژن فراهم کنند.
تأثیر پژمردگی باکتریایی روی گیاه خیار
نشانه‌های پژمردگی باکتریایی در هر زمانی می‌توانند خود را نشان دهند. با این حال در ابتدای فصل رشد سریع گیاهان، این علائم گسترده‌تر و همچنین آسیب‌ها در بیشترین حد خود هستند. این بیماری که یکی از بیماری های خیار است، در ابتدا با پژمردگی منتهی به یک شاخه شروع می‌شود که ممکن است به سرعت کل گیاه را درگیر کند.
برگ‌ها اولین هدف حمله پاتوژن این بیماری های خیار است. به این صورت که روی لبه برگ‌ها لکه‌های نکروز و کلروز شده‌ای تشکیل می‌شوند. همان طور که گفته شد در صورت فراگیرشدن بیماری، کل گیاه نکروز می‌شود. درنهایت نیز با مرگ و از بین رفتن گیاهان خیار مزرعه خود مواجه می‌شوید.
اگر این چنین علائمی را در برگ‌ها مشاهده کردید برای اطمینان بیشتر می‌توانید بخشی از ساقه گیاه بیمار را برش دهید. در صورت مشاهده بیماری های خیار از جمله رشته‌های چسبنده و نازکی میان این دو سطح بریده شده؛ می‌توانید نتیجه بگیرید که گیاه به پژمردگی باکتریایی خیار دچار شده است.
روشهای کنترل و پیشگیری از بیماری پژمردگی باکتریایی
اقدامات مدیریتی که برای بیماری پژمردگی باکتریایی در نظر می‌گیرید باید بر حوزه کنترل تغذیه سوسک‌های خیار تمرکز داشته باشد. استفاده از حشره‌کش سیستمیک درون خاک و همچنین اسپری‌کردن آن روی گیاهان در صورت مشاهده این حشرات ضروری است.
علاوه بر آن می‌توانید از مالچ انعکاسی برای دفع آن‌ها نیز استفاده کنید. به یاد داشته باشید که همیشه گیاهان مزرعه‌تان را برای پیدا کردن این حشرات پایش کنید. همچنین می‌توانید اقدامات پیشگیرانه زیر را برای کنترل این بیماری های خیار باکتریایی به کار ببرید.
- از بین بردن علف‌های هرز
- جمع‌آوری و حذف گیاهان درگیر با این پاتوژن
- رعایت بهداشت درون مزرعه
- رعایت تناوب زراعی با گیاهانی از خانواده کدو به مدت 2 تا 3 سال
پژمردگی فوزاریومی در خیار
خیار بیشترین حساسیت را به قارچ Fusarium Oxysporum دارد. این قارچ یکی از مخرب‌ترین بیماری های خیار را ایجاد می‌کند. خاک و آب آلوده، هوای مرطوب، بازه دمایی 25 تا 28 درجه سانتی گراد و همچنین ابزارهای کشاورزی آلوده باعث انتقال این قارچ از محیط زندگی به درون گیاهان خیار می‌شوند.
علائم بیماری فوزاریومی در خیار
نه‌تنها در تمام مراحل رشد؛ بلکه همه قسمت‌های گیاه در معرض تأثیرات منفی این قارچ قرار می‌گیرند. نشانه‌های پوسیدگی در طوقه، ریشه و برگ دیده می‌شوند. ایجاد زخم‌هایی به رنگ قهوه‌ای روی ساقه و همچنین تغییر یافتن رنگ عادی بافت ریشه‌ها ازجمله شایع‌ترین علائم این بیماری های خیار هستند.
با آلوده شدن ارگان‌های حیاتی مانند ریشه و ساقه، برگ‌ها نیز پژمردگی را به صورت رنگ پریدگی به شما نشان می‌دهند. زمانی که قارچ بتواند به طور کامل جایگاه خود را درون گیاه پیدا و حفظ کنید؛ شاهد علائم کلی زیر نیز خواهید بود.
- زرد شدن کلی بوته
- اختلال در رشد عادی گیاه
- پژمرده و خمیده شدن گیاه خیار
- از بین رفتن و مرگ گیاه
در صورتی که شرایط آب‌وهوایی مرطوب در طول انتشار این قارچ برقرار باشد، بخش‌های آلوده به رنگ صورتی یا خاکستری تغییر رنگ می‌دهند. این تغییر رنگ نشانه فعالیت هاگ‌های قارچ فوزاریوم روی نقاط بیمار هستند.
شیوه‌های کنترل و درمان پژمردگی فوزاریومی خیار
در صورت رعایت برخی موارد می‌توانید محصولات خود را از پاتوژن این دسته از بیماری های خیار در امان نگه‌دارید. اقداماتی نظیر:
- کاشت واریته‌های مقاوم به بیماری فوزاریوم که اغلب با پسوند V روی بسته‌ها نمایش داده شده‌اند.
- انجام آبیاری به روش قطره‌ای
- رعایت تناوب کاشت به مدت 4 سال
- استفاده از ماده بردوفیکس برای ضدعفونی کردن بذرها و خاک قبل از کاشت و همچنین در اولین روزهای بیماری
بیماری آنتراکنوز در خیار
آنتراکنوز از انواع بیماری های خیار است که توسط قارچ Colletotrichum ایجاد می‌شود. تفاوتی ندارد که محصولاتتان را در گلخانه کاشته باشید یا فضای باز؛ قارچ آنتراکنوز اگر بخواهد می‌تواند در هر مرحله‌ای به گیاه حمله کند.
شرایط ایجاد و گسترش پوسیدگی آنتراکنوز در خیار
بذرها و بقایای گیاهان آلوده قبلی، نقطه ورود این قارچ به داخل مزرعه هستند. آبیاری از بالا، بارش باران، حشرات ناقل، ابزارهای کشاورزی آلوده و حتی عبور و مرور خود شما در مزرعه باعث انتشار این پاتوژن می‌شود. این قارچ برای جوانه‌زنی و گسترش خود به آب‌وهوای مرطوب و گرم و همچنین دمای بهینه حدود 24 درجه سانتی گراد را در محیط نیاز دارد.
علائم بیماری آنتراکنوز در خیار
اندام‌های هوایی گیاه از زمانی که به صورت گیاهچه است تا زمان میوه دهی در خطر حمله این قارچ قرار دارند. با از بین رفتن کوتیلدون گیاهچه، زخم‌های قهوه‌ای و تیره‌ای روی ساقه ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها، ترک‌هایی را در سراسر ساقه ایجاد می‌کنند که باعث مرگ گیاهچه می‌شوند.
اگر به برگ‌ها نگاه کنید، لکه‌های زرد به اندازه یک سانتی‌متر و آب سوخته‌ای نیز روی آن‌ها مشاهده می‌کنید. با گسترش بیماری تمام سطح برگ‌ها از این لکه‌ها پر می‌شوند که داخل این لکه‌ها، ترک می‌خورند. ساقه و دمبرگ نیز در امان نخواهند بود. لکه‌های بیضی شکل و زرد مایل به قهوه‌ای رنگی روی سطوح آن‌ها پدیدار می‌شوند.
اگر می‌خواهید بیماری های خیار از نوع آنتراکنوز را تشخیص دهید، میوه‌ها مکان خوبی برای این کار هستند. در این بیماری لکه‌های گرد، فرورفته و به رنگ سیاهی روی آن ایجاد می‌شوند. در صورت مرطوب بودن محیط نیز این لکه‌ها به رنگ صورتی تغییر می‌کنند.
مدیریت بیماری لکه‌های باکتریایی خیار
متأسفانه، درمانی برای این بیماری مخصوصاً برای میوه‌های آلوده شده وجود ندارد. از همین رو به محض مشاهده علائم این نوع از بیماری های خیار باید گیاهان آلوده را از بین ببرید. این در حالی است که پیشگیری از ایجاد بیماری یک راهکار مدیریتی خوب برای این بیماری تلقی می‌شود. مواردی همانند:
- انتخاب واریته‌های مقاوم برای کاشت
- اطمینان از آلوده نبودن بذرهای خریداری شده
- رعایت تناوب کشت به مدت 2 سال با استفاده از گیاهانی به غیر از خانواده کدوئیان
- انجام آبیاری از پایین
- اطمینان از امکان جریان یافتن هوا در داخل گیاهان
- رعایت بهداشت ابزارها و پرسنل کشاورزی
- استفاده از سم بردوفیکس به منظور پیشگیری و کنترل بیماری بنا بر دستورالعمل ذکر شده
بیماری کپک خاکستری خیار
یکی از شایع‌ترین بیماری های خیار توسط قارچی به نام Botrytis Cinerea ایجاد می‌شود. این بیماری با نام کپک خاکستری شناخته می‌شود. پاتوژن این عارضه بیشتر در خاک‌هایی که از نظر مواد مغذی فقیر هستند دیده می‌شود.
همچنین اگر در حال کاشت خیار گلخانه‌ای هستید، احتمال وقوع این بیماری بسیار زیاد است. درنتیجه باید مراقبت‌های زیادی را انجام دهید. عوامل زیر باعث فعال شدن عامل ایجادکننده کپک خاکستری خیار می‌شوند.
- آب‌وهوای گرم و مرطوب
- بازه دمایی بین ۱۸ تا ۲۵ درجه سانتی گراد در محیط
- جابه‌جاشدن خاک و بقایای گیاهی
- فصل‌های بارانی
علائم کپک خاکستری روی خیار
همه ارگان‌های هوایی گیاه تحت تأثیر عفونت این قارچ قرار می‌گیرند. با این حال میوه خیار اصلی‌ترین هدف تخریب این پاتوژن است. علائم در ابتدا روی برگ‌های مسن و پایینی گیاه ایجاد می‌شوند. لکه‌هایی به رنگ قهوه‌ای که لایه‌ای از هاگ‌های خاکستری روی آن را پوشانده‌اند. با توسعه بیماری، لکه‌ها دایره‌ای و بزرگ‌تر می‌شوند و همچنین کلاً به رنگ خاکستری دیده می‌شوند.
همانند این علائم روی میوه‌های بالغ شده نیز ایجاد می‌شوند. از همین رو تشخیص این بیماری در این مرحله کار بسیار آسانی خواهد بود. علاوه بر آن این نوع از بیماری های خیار جوانه‌های گلدهی بوته‌های خیار را در همان روزهای اولیه خشک می‌کند. بدین ترتیب چیزی به نام رشد میوه جدید در مزرعه‌تان نخواهید داشت.
در برخی موارد هنگامی که هرس را به تازگی انجام داده باشید یا محصولات را برداشت کرده باشید، این علائم روی برگ و ساقه گیاهان ظاهر می‌شوند. با ایجاد این علائم روی ساقه، گیاه روند خشک شدن خود را شروع می‌کند.
روشهای کنترل و درمان کپک خاکستری خیار
متأسفانه، هیچ نوع قارچ‌کش مؤثری برای درمان این گونه از عفونت بیماری های خیار تابه‌حال گزارش نشده است. درنتیجه آینده گیاهان آلوده، تنها حذف شدن آن‌ها است. با این حال می‌توانید موارد زیر را به عنوان اقدامات پیشگیرانه از این آلودگی به کار ببرید.
- تغذیه منظم گیاهان به صورت منظم و البته به اندازه نیاز آن‌ها
- اجتناب از آبیاری از بالا به منظور خیس نشدن شاخه و برگ‌ها
- بهبود جریان یافتن هوا داخل گیاهان
- استفاده از خاک‌های سبک
بلایت صمغی ساقه در خیار
یکی از بیماری های گیاهی خیار، بلایت صمغی یا زنگ‌زدگی است. عامل ایجادکننده این گونه از بیماری های خیار نیز قارچ Didymella Bryoniae است. آلودگی در بستر کاشت، بذرهای آلوده و رطوبت در محیط، این قارچ را فعال می‌کنند.
تأثیر بلایت صمغی روی خیار
ساقه، میوه و برگ، همگی از این قارچ تأثیر می‌گیرند. هم می‌توان گفت که تشخیص این بیماری آسان است و هم سخت! دشوار از آن جهت که سطح بیرونی میوه، هیچ‌گونه علائمی را از خود به شما نشان نمی‌دهد. در عوض برگ و ساقه‌ها به وضوح وجود مشکل را اعلام می‌کنند.
در صورتی که قارچ در ابتدای رشد گیاهچه‌ها به آن‌ها حمله کند، گیاهچه در همان روزهای ابتدایی می‌میرد. افزون بر آن ضایعاتی به رنگ تیره همراه با مایعی آبکی و چسبناک روی ساقه آن را شکننده می‌کنند. همچنین لکه‌هایی قهوه‌ای به شکل 7 به صورت پراکنده و آبسوخته روی برگ‌ها ایجاد می‌شوند.
اگر قارچ این بیماری های خیار بتواند خود را به میوه خیار برساند، شکل عادی آن را تغییر می‌دهد. به این صورت که بخش انتهای خیار خیلی باریک می‌شود. اگر میوه خیار را از وسط برش دهید، نواحی آلوده را به رنگ سبز یا برنز به حالت زنگ‌زده و همچنین با بافتی نرم می‌بینید.
روشهای کنترل و پیشگیری بلایت صمغی خیار
اگر بیماری های خیار از گونه قارچی را بسیار سریع تشخیص دهید، می‌توانید در راستای کنترل آن اقداماتی انجام دهید. موارد زیر می‌توانند برای مشکل شما تأثیرگذار باشند.
- اطمینان از آلوده نبودن بذرها
- ضدعفونی کردن بذرها قبل از کاشت در مزرعه
- انجام آبیاری از پایه گیاه
- تناوب محصولات هر 2 سال یکبار
کپک پودری خیار
قارچ این دسته از بیماری های خیار تنها روی گیاهان زنده خیار می‌تواند رشد و منتشر شود. از همین رو بقایای گیاهان هیچ خطری برای مزرعه شما درباره حمله این پاتوژن ندارد. سایه، رطوبت نسبی میان 50 تا 90 درصد و باد باعث انتقال هاگ این قارچ به گیاهان مجاور خیار می‌شود.
نکته نگران‌کننده درباره این بیماری آن است که هاگ‌ها می‌توانند تا 8 روز به وسیله باد در محیط اطراف بوته‌ها جابه‌جا شوند. افزون بر آن حتی محیط‌های محافظت شده؛ مانند گلخانه نیز در برابر پاتوژن این نوع از بیماری های خیار در امان نیستند.
علائم کپک پودری در خیار
برگ‌های پایین و مسن گیاهان اولین مکان ایجاد لکه‌های سفید و پودری ناشی از قارچ این بیماری های خیار هستند. برگ‌های آلوده در ابتدا کمی زرد و از مسیر رشد طبیعی خود منحرف می‌شوند. این برگ‌ها پیش از اتمام رشد کامل گیاه، می‌میرند و از گیاه جدا می‌شوند.
در ادامه، ساقه و برگ‌های آلوده را به طور کامل همراه با لایه‌ای پودری به رنگ سفید خواهید دید. برای تشخیص بهتر می‌توانید به درون این لایه سفید نگاه کنید. در برخی موارد، ضایعات تیره و بسیار کوچکی در میان آن‌ها که همان هاگ‌ها هستند، دیده می‌شوند.
این بیماری می‌تواند همین لکه‌ها را روی میوه تشکیل دهد یا ندهد. در هر حالت به دلیل درگیر شدن برگ و ساقه، گیاه به طور کلی ضعیف می‌شود. از همین رو در فرایند میوه دهی اختلال ایجاد می‌شود.
روشهای کنترل و درمان کپک پودری خیار
اگر قبل از گسترش این نوع از بیماری های خیار بتوانید آن را تشخیص دهید، هنوز فرصت دارید که گیاهان خود را نجات دهید. استفاده از قارچ‌کش‌های متناوب در مزرعه می‌تواند به کنترل بیماری کمک کند. با این حال موارد پیشگیرانه زیر را فراموش نکنید.
- انتخاب ارقام مقاوم و غیرحساس
- از بین بردن علف‌های هرز
- رعایت تناوب کشت دوساله با گیاهان غیر میزبان
- پرهیز از زراعت متناوب خیار با محصولاتی مانند کدو و طالبی
- استفاده از ماده بردوفیکس قبل از کشت و پس از میوه دهی
بوته میری خیار
بوته میری یا مرگ گیاهچه از انواع بیماری های خیار ویرانگر محسوب می‌شود. به این دلیل که عاقبت گیاه چیزی جز مرگ نیست. عامل ایجادکننده بوته میری قارچهای مختلفی مانند پیتیوم، رایزوکتونیا و … است. آب و خاک آلوده منابع اصلی هستند که این قارچ‌ها را در خود جای می‌دهند.
علائم بوته میری در خیار
این دسته از بیماری های خیار در دو مرحله رخ می‌دهد. ممکن است به دلیل آلودگی بیش از اندازه خاک، جوانه نتواند از خاک بیرون بیاید. با پوسیده شدن دانه داخل خاک، عملاً گیاهی نخواهید داشت. مرحله دیگر در روزهای پس از جوانه‌زنی رخ می‌دهد.
از آنجایی که قارچهای گوناگونی این بیماری های خیار را ایجاد می‌کنند، در جدول زیر علائم هر یک از آن‌ها ذکر شده است.
| نوع قارچ | علائم ناشی از آن |
| پیتیومی | · خم شدن کوتیلدون‌ها، پوسیدگی گیاهچه و مرگ آن‌ها
· ضعیف شدن دانه پیش از خروج جوانه |
| رایزوکتونیا | · شروع پوسیدگی در منطقه هیپوکوتیل، ایجاد فرورفتگی و تغییر رنگ این نواحی در گیاهچه‌ها
· آلوده شدن بذر کاشته شده و خارج نشدن جوانه از خاک |
| فوزاریوم | · تغییر رنگ هیپوکوتیل و شروع پوسیدگی جوانه‌ها
· درگیر شدن تمام بخش‌های گیاه و ظاهرشدن علائم پوسیدگی · پوسیدگی دانه قبل از خروج از خاک |
| آکرمونیوم | · پوسیده شدن گیاهچه‌ها پس از اولین جوانه‌زنی
· تغییر رنگ گیاهچه از سبز به زرد یا قرمز مایل به قهوه‌ای |
مدیریت بوته میری خیار
تمام تلاش شما باید روی پیشگیری از ایجاد این بیماری های خیار متمرکز شود. به این دلیل که پس از آلودگی دست شما برای درمان آن بسیار بسته است. به همین خاطر دانستن موارد زیر می‌تواند تا حد زیادی به شما درباره این بیماری کمک کند.
- اطمینان از زهکشی قوی خاک به منظور فشرده نشدن آن
- پرهیز از دوره‌های آبیاری به مدت طولانی
- انتخاب بذرهای سالم و مقاوم
- ضدعفونی کردن خاک با استفاده از بخار آب، نور دهی یا متیل بروماید
- استفاده نکردن بیش از حد از کودهای ازته
- به کار بردن پوشش پلاستیکی روی خاک به منظور حفظ تماس میوه با خاک
- از بین بردن گیاهان آلوده و ضدعفونی کردن خاک
پژمردگی ورتیسیلیومی خیار
یکی از بیماری های خیار که ویرانی زیادی را به بار می‌آورد از طریق قارچ ورتیسیلیوم ایجاد می‌شود. متأسفانه این قارچ بسیار پایدار و مقاوم است. به‌طوری‌که سال‌های زیادی می‌تواند در خاک بدون وجود ریشه گیاهان خیار زنده بماند.
نشانه‌های پژمردگی ورتیسیلیومی در خیار
هنگامی که گیاه در مرحله میوه دهی باشد، شما می‌توانید نشانه‌های وجود این بیماری را در گیاهان خود مشاهده کنید. در این مدت قارچ توانسته است به میزان بالایی عفونت خود را در گیاه پخش کند.
به همین خاطر آن را به عنوان بیماری های خیار ویرانگر می‌شناسند. ازجمله علائم این بیماری:
- ایجاد لکه‌هایی به شکل 7 و نکروز شده در حاشیه برگ‌ها
- جدا شدن برگ‌های پایینی بیمار از محل اتصال آن‌ها
- قهوه‌ای شدن بافت آوندی ساقه
- پژمردگی ساقه
- مرگ بوته
روشهای کنترل بیماری ورتیسیلیومی خیار
در صورت مشاهده هر کدام از علائم بیماری های خیار از این گونه باید گیاهان آلوده را کاملاً جمع کنید و از بین ببرید. برای آینده مزرعه‌تان نیز می‌توانید از اقدامات زیر کمک بگیرید.
- استریل کردن خاک از طریق آفتاب دهی
- استفاده از نشاهای سالم و قوی
- رعایت تناوب زراعی به مدت 3 سال با گیاهان غیرحساس گوجه فرنگی، پنبه و سیب زمینی
- به تعویق انداختن زمان کاشت تا گرم شدن خاک
- حذف مداوم علف‌های هرز
- کوددهی منظم برای تقویت گیاه
- تنظیم زمان و نحوه آبیاری
عارضه لکه موجی در خیار
بیماری Cucumber Leaf Blight یکی از بیماری های خیار است که عامل ایجادکننده آن قارچ Alternaria Cucumerina است. بقایای گیاهان قبلی و علف‌های هرز بهترین مکان برای زنده ماندن این پاتوژن هستند. همانند قارچهای دیگر محیطی با مشخصات زیر امکان جوانه‌زدن و انتقال این قارچ را فراهم می‌کند.
- بازه دمای بهینه 16 تا 21 درجه سانتی گراد
- آب‌وهوای مرطوب
- وزش باد و بارش باران
- جابه‌جایی ابزارهای کشاورزی و کارگران داخل مزرعه
تأثیر بیماری لکه موجی روی گیاه خیار
برگ‌های قدیمی و پایینی گیاه، اولین جایی هستند که علائم بیماری های خیار را از خود بروز می‌دهند. لکه‌هایی گرد، ریز و به رنگ قهوه‌ای یا زرد که وسطشان کمی روشن است روی سطح رویی این برگ‌ها ایجاد می‌شوند. هر چه بیماری بیشتر گسترش یابد، تعدد این لکه‌ها به صورت پراکنده روی برگ‌ها بیشتر می‌شوند.
این نقاط در نهایت به حلقه‌هایی با یک مرکز مشترک، به رنگ مسی و قهوه‌ای و سوخته مانند درمی‌آیند. برگ‌های آلوده در اواخر زندگی خود پیچ می‌خورند و می‌میرند. هنگامی که تعداد زیادی از برگ‌ها در اثر این علائم از بین بروند، قارچ به سراغ میوه می‌رود.
این گونه از بیماری های خیار باعث ایجاد آفتاب سوختگی روی میوه می‌شود. نهایت سرایت عفونت قارچ به میوه آن است که بافت داخلی میوه را از بین می‌برد. به این معنا که مواد جامد داخلی میوه به نوعی حل می‌شود. در صورت وجود رطوبت نیز می‌توانید لایه‌ای پودری به رنگ تیره‌ای را روی بخش‌های درگیر شده میوه ببینید.
شیوه‌های درمان و کنترل لکه موجی خیار
اگر قارچ بتواند پیشرفت خود را به میوه برساند، هیچ روش درمانی را برای شما باقی نخواهد گذاشت. با این حال روش درمان مؤثری نیز برای درگیری برگ‌ها در این دسته از بیماری های خیار گزارش نشده است. تنها می‌توانید از روشهای زیر کمک بگیرید.
- استفاده از بذرهای سالم و ضدعفونی کردن قبل از استفاده
- انتخاب واریته‌های غیرحساس
- رعایت تناوب زراعی به مدت 2 سال
- از بین بردن علف‌های هرز
- انجام آبیاری به شیوه درست و جلوگیری از ماندگاری رطوبت مخصوصاً در گلخانه
- استریل کردن خاک بستر کشت قبل از شروع کار
- شخم زدن خاک به طور عمیق پس از برداشت محصولات
بیماری ویروسی موزائیک خیار
یکی از شایع‌ترین بیماری های خیار، موزائیک خیار است. عامل ایجادکننده این عارضه ویروس CMV است. این بیماری نه‌تنها در دسته بیماری های خیار مخرب قرار دارد؛ بلکه از قدیمی‌ترین بیماری های خیاری است که در کشور اتفاق می‌افتد.
چگونگی گسترش ویروس موزائیک خیار
زمستان گذرانی این ویروس روی میزبان‌های دیگر یا علف‌های هرز اطراف مزرعه در اوایل فصل بهار طی می‌شود. حشرات ناقلی ازجمله سوسک خیار و شته‌ها به ویژه شته‌های هلو عامل اصلی انتقال این ویروس از مکان‌های دیگر به روی گیاهان خیار هستند.
افزون بر آن ویروس این دسته از بیماری های خیار از راه‌های زیر هم منتقل می‌شوند.
- بذرهای آلوده
- ابزارهای کشاورزی استفاده شده
- لباس و جابه‌جایی کارگران داخل مزرعه
- لمس بوته‌های بیمار توسط کشاورزان و انتقال آن به بوته‌های سالم
تأثیر ویروس موزائیک روی خیار
در روزهای ابتدایی جوانه‌زنی نگران ابتلای گیاهانتان به این بیماری نباشید. با این حال درصد ایجاد آلودگی هنوز صفر نیست! عفونت ناشی از بیماری های خیار از خانواده ویروس موزائیک در موارد زیر در مزرعه شما ظاهر می‌شوند:
- ایجاد لکه‌هایی به رنگ سبز روشن و تیره با الگوهای موزائیکی روی برگ‌ها
- چروک شدن سطح برگ‌ها
- خم شدن لبه برگ‌های جوان آلوده شده
- کلروتیک و در ادامه نکروتیک شدن حاشیه برگ‌های مسن و پایینی گیاهان
- اختلال در رشد گیاه و کوچک ماندن گیاه
- تشکیل لکه‌های برجسته مانند تاول به رنگ سفید یا سبز روی پوست خیار
- غیرعادی شدن شکل میوه‌ها
- تلخ شدن مزه خیارها
- سفید شدن میوه‌ها بر اثر کاهش تولید کلروفیل
به عنوان مهم‌ترین تأثیر منفی این بیماری های خیار باید به کاهش محصول اشاره کرد. این مورد بدترین قسمت وجود یک بیماری در گیاهان است. به این دلیل که تمام هدف و زحمات شما در راستای تولید محصولات باکیفیت در حجم متعادل است.
مدیریت بیماری ویروسی موزائیک خیار
برای درمان این بیماری به دنبال هیچ روش مؤثری نباشید. تنها راهکار پیشگیری و کنترل گسترش این دسته از بیماری های خیار است. در صورت مشاهده هر گونه از علائم بیماری های ویروسی خیار فوراً گیاه را از مزرعه خارج کنید. به خاطر سپردن موارد زیر درباره این مشکل بسیار به شما کمک خواهند کرد.
- از بین بردن مرتب علف‌های هرز
- پایش گیاهان به منظور ردیابی حشرات ناقل
- به‌کارگیری حشره‌کش و روغن چریش برای کنترل شته‌ها
- استفاده از مالچ انعکاسی آلومینیوم برای دفع حشرات
- کنترل بهداشت مزرعه و کارکنان
- استفاده از ارقام مقاوم و غیرحساس
- استفاده از بذرهای سالم
- رعایت تناوب کشت حداقل به مدت 2 سال
- شخم زدن بقایای گیاهان به طورت عمیق
عارضه لکه برگی زاویه‌ای خیار
از بیماری های خیار باکتریایی می‌توان به لکه برگی زاویه‌دار اشاره کرد. عامل ایجادکننده این نوع از بیماری های خیار، باکتری Pseudomonas syringae pv. Lacrymanse است. این عارضه یکی از شایع‌ترین بیماری است که هم در زمین باز و هم در گلخانه، گیاهان شما را تهدید می‌کند.
چگونگی ایجاد و گسترش لکه برگی زاویه‌دار در خیار
پاتوژن این بیماری های خیار از طریق نشا یا بذرهای آلوده خود را به مزرعه شما می‌رسانند. علاوه بر آن بقایای محصولات یا گیاهان از برداشت قبلی نیز مکان مطلوبی برای زندگی این عوامل بیماری‌زا هستند. باکتری این گروه از بیماری های خیار می‌تواند به طور متوسط تا 2 سال و نیم تا پیدا کردن ریشه خیار زنده بماند.
این عامل مخرب از طریق عوامل زیر نیز می‌توانند گیاهان مزرعه شما را آلوده کنند:
- وجود روزنه، هیداتود یا زخم در هر جایی از گیاه خیار
- ماندگار شدن رطوبت ناشی از آبیاری از بالا یا باران روی اندام‌های هوایی گیاه
- حشرات ناقل
- جابه‌جایی پرسنل مزرعه و ابزارهای کشاورزی
علائم لکه برگی زاویه‌دار روی خیار
این گونه از بیماری های خیار در ابتدا خود را به صورت لکه‌های ریز و آبکی در زیر سطح برگ‌ها نشان می‌دهند. به‌مرورزمان لکه‌ها بزرگ‌تر و قهوه‌ای می‌شوند. با گسترش بیماری، ضایعات در راستای رگبرگ‌های روی برگ‌ها محدود می‌شوند. به همین دلیل حالت آن‌ها به زاویه‌دار تغییر می‌کند.
اگر گیاهان شما از واریته‌های حساس باشند، حاشیه این لکه‌ها به رنگ زرد دیده می‌شوند. افزون بر آن در صورتی که رطوبت محیط در سطح نامطلوبی باشد، ترشحاتی به رنگ شیری از میان این بافت‌های آلوده خارج می‌شوند. بدین ترتیب کار تشخیص بیماری های خیار از نوع این باکتری برای شما آسان‌تر می‌شود.
این مایع‌های چسبان در مجاورت هوا کم‌کم خشک می‌شوند. به گونه‌ای که پوسته‌های سفیدی روی این لکه‌ها ظاهر می‌شوند. در صورت گسترش عفونت، روی سطح ساقه و دمبرگ نیز ممکن است لکه‌های سفید برجسته‌ای تشکیل شوند.
متأسفانه، میوه‌ها نیز از دست این باکتری در امان نیستند. لکه‌های کوچکی در حد 1 اینچ به رنگ قهوه‌ای و روشن روی میوه‌ها را می‌پوشانند. این لکه‌ها در طول زمان ترک می‌خورند و بافت میوه را با تشکیل ضایعات سفید رنگی باز می‌کنند.
مدیریت لکه برگی زاویه‌دار در خیار
اگر بیماری را در روزهای اولیه آن تشخیص دهید، روشهای شیمیایی مقابله با بیماری های خیار مؤثر عمل می‌کنند. برای این کار می‌توانید از قارچ‌کش‌هایی با ترکیبات مسی همانند اکسی کلرور مس، همراه با مانکوزب استفاده کنید. البته توجه کنید که استفاده بی‌رویه از مواد مسی می‌تواند به طور کلی گیاه را بسوزاند.
برنامه مدیریتی خوب برای این نوع از بیماری های متداول خیار را می‌توانید با اقدامات زیر آغاز کنید:
- استفاده از بذرهای سالم از یک گلخانه معتبر
- انتخاب واریته‌های مقاوم به شرایط محیطی نامساعد
- تناوب کشت در مزرعه به مدت 2 سال با گیاهانی به غیر از خانواده کدو
- انجام آبیاری با آب تمیز از پایه گیاه
- پرهیز از استفاده زیاد از کودهای ازته
- اجتناب از عبور و مرور افراد و همچنین استفاده از ابزارهای کشاورزی هنگام مرطوب بودن گیاهان
- ترکیب بقایای محصولات پس از برداشت به منظور تجزیه سریع
بیماری سوختگی گلگاه خیار
این بیماری خلاف بیماری های خیار معرفی شده، از طریق پاتوژن زنده‌ای ایجاد نمی‌شود. کمبود مواد مغذی کلسیم یا ناتوانی در جذب آن از اصلی‌ترین دلایل ایجاد این عارضه در ابتدای فصل رشد هستند. قسمت انتهایی میوه آخرین مقصد جذب مواد غذایی لازم برای رشد است. به همین دلیل با کمبود کلسیم نام این بیماری را به این بخش اختصاص داده‌اند.
شرایط محیطی زیر نیز می‌تواند در رخ دادن این عارضه نقش داشته باشند:
- به کار بردن بیش از اندازه از کودهای نیتروژنی و موادی ازجمله پتاسیم و منیزیم. این عوامل مانع جذب کلسیم خاک برای گیاه می‌شوند.
- وجود نداشتن رطوبت کافی در خاک
- شوری خاک
- برقراری هوای سرد
علائم سوختگی گلگاه در خیار
علائم پوسیدگی گلگاه خیار در میوه‌های نارس و رسیده مشاهده می‌شوند. این بیماری خود را با یک لکه سیاه رنگ در بخش انتهایی میوه نشان می‌دهد. بر اثر شرایط محیطی ممکن است در این قسمت ترک یا فرورفتگی در بافت میوه ایجاد شود.
همین عارضه باعث می‌شود که میوه در برابر قارچهای مختلف بیماری های خیار آسیب‌پذیر شود. به همین دلیل این گونه از بیماری های خیار در نقش یک عارضه ویرانگر عمل می‌کند. علائم بیماری ممکن است میوه‌های یک بخش از گیاه یا تمام آن را در بر بگیرند.
روشهای کنترل و درمان سوختگی گلگاه خیار
از آنجایی که این بیماری مستقیماً میوه را درگیر می‌کند، راه درمانی برای آن وجود ندارد. شما باید میوه‌هایی که علائم بیماری سوختگی گلگاه را دارند، از بین ببرید. بهترین کار این است که در فرایند پرورش گیاهان خیار، موارد زیر را به خاطر بسپارید.
- استفاده از واریته‌های مقاوم به بیماری
- داشتن یک برنامه کوددهی متعادل مخصوصاً کودهای دارای کلسیم
- اضافه کردن آهک پیش از کاشت در صورت کمبود کلسیم
- انتخاب و انجام کاشت در تاریخ مناسب
- تنظیم دوره‌های آبیاری مناسب و اطمینان از شور نبودن آب
- به‌کارگیری مالچ برای پایین آوردن تنش خشکی و ماندگاری رطوبت در خاک
بیماری سفیدک داخلی خیار
عارضه Downy mildew یکی از بیماریهای خیار گلخانه‌ای است. عامل ایجادکننده این بیماری قارچ Pseudoperonospora cubensis است. با این حال برای خیارهای کاشته شده داخل زمین باز نیز همچنان مشکل ایجاد می‌کند.
چگونگی ایجاد سفیدک داخلی در خیار
اسپورهای قارچ این بیماری های خیار توسط باد، جابه‌جایی کشاورزان، ابزارهای زراعی و جریان آب از علف‌های هرز یا سایر گیاهان کدوئیان به سمت گیاهان سالم می‌آیند. در صورتی که گیاه مواد مغذی مانند مس، منیزیم، پتاسیم و روی را به اندازه کافی نداشته باشد، در برابر این قارچ بسیار حساس می‌شود.
ازجمله عوامل دیگری که به انتقال این پاتوژن کمک می‌کنند؛ عبارت است از:
- وجود مه، بارش باران طولانی و شبنم
- درجه حرارت متوسط و بالا
- دمای بین 15 تا 20 درجه سانتی گراد در شب
علائم بیماری سفیدک داخلی خیار
یکی از عمده‌ترین خسارات بیماریهای خیار از این دسته، کاهش کمیت و کیفیت محصولات به علت پایین بودن سطح فتوسنتز گیاه است. این امر هم نتیجه آسیب دیدن حجم وسیعی از برگ‌های گیاه به دلیل عفونت ناشی از این قارچ است.
در ابتدا روی برگ‌های بالغ لکه‌های کلروتیک ریزی تشکیل می‌شوند. حاشیه این لکه‌ها کرکی و به رنگ سفید است. به دلیل وجود رگبرگ، این لکه‌ها به صورت نامنظم و زاویه‌داری گسترش می‌یابند. اگر پشت برگ‌ها را نگاه کنید، لایه‌ای کرکی به رنگ سفید تا خاکستری که همان هاگ‌های قارچ این بیماری های خیار هستند را به وضوح مشاهده می‌کنید.
رفته‌رفته این پاتوژن خود را به زیر برگ‌های آلوده شده و همچنین برگ‌های جوان و بالایی گیاهان می‌رساند. آخرین مرحله آسیب برگ‌ها، نکروز و خشک شدن آن‌ها است. درنهایت این برگ‌های ضعیف، اتصال خود را به شاخه از دست می‌دهند و می‌ریزند.
اگر برای گسترش عفونت این قارچ کاری نکنید، میوه‌ها نیز از آن تأثیر می‌گیرند. به گونه‌ای که خیارهای رسیده نه‌تنها بدمزه می‌شوند؛ بلکه شکل آن‌ها از حالت عادی خود خارج می‌شود.
کنترل و درمان بیماری سفیدک داخلی خیار
خوشبختانه، استفاده از سموم شیمیایی برای این بیماری های خیار مؤثر عمل می‌کند. البته به شرط انجام آن به محض دیدن اولین نشانه‌های بیماری. موادی نظیر: بردوفیکس، اکسی کلرور مس، رانمن، اینفینیتور و متالاکسیل به خوبی از گسترش اولیه قارچ حفاظت می‌کنند. عوامل پیشگیرانه زیر را نیز فراموش نکنید.
- استفاده از واریته‌های مقاوم
- از بین بدن علف‌های هرز
- کوددهی گیاهان با ترکیبات حاوی فسفر و پتاس برای تقویت
- کاشت گیاهان با فاصله مناسب از یکدیگر
- انجام آبیاری در ساعات اولیه صبح جهت کاهش رطوبت در محیط و روی گیاه
عارضه پوسیدگی رایزوکتونیایی خیار
اگر در منطقه مرطوب و خنکی کاشت خیار را انجام داده‌اید، پوسیدگی رایزوکتونیایی یکی از نگرانی‌های شما خواهد بود. این گونه از بیماری های خیار مستقیماً با میوه خیار سروکار دارد. از همین رو جلوگیری از ایجاد آن دغدغه شما است.
در جدول زیر اطلاعات بیشتری درباره این گونه از بیماریهای خیار بیان شده است.
| عامل ایجادکننده بیماری | قارچ Rhizoctonia Solani |
| علائم پوسیدگی رایزوکتونیایی خیار | · زرد یا قهوه‌ای شدن پوست خیار
· ایجاد لکه‌های آبسوخته و تیره روی میوه · ایجاد فرورفتگی خشک در محل زخم‌ها · تشکیل توده‌های هاگ قهوه‌ای روی خیار در صورت وجود رطوبت |
| شرایط گسترش بیماری | · آب‌وهوای مرطوب
· بازه دمایی بین ۲۴ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد · جابه‌جایی خاک‌های آلوده · انتقال مناطق آلوده گیاهی |
| روشهای کنترل و پیشگیری | · رعایت تناوب زراعی بالاتر از 3 سال
· استفاده از پلاستیک برای جدا کردن میوه و خاک · شخم زدن عمیق خاک قبل از انجام کاشت · انتخاب خاکی با زهکشی قوی · پرهیز از ایجاد رطوبت روی گیاه |
پوسیدگی تاج و ریشه فیتوفتورا در خیار
قارچ فیتوفتورا یکی از بیماریهای خیار کشنده را ایجاد می‌کند. این پاتوژن در باقی مانده گیاهان آلوده و میزبان‌های دیگری مانند گیاهان بادمجان، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای دوره زمستان گذرانی خود را طی می‌کند. عوامل زیر موجب انتشار قارچ این نوع از بیماری های خیار می‌شوند.
- دوره‌های مرطوب طولانی پس از باران‌های شدید
- آبیاری زیاد در مناطقی با خاک دارای زهکشی ضعیف
- دمای خاک بیشتر از 19 درجه سانتی گراد
- محدوده دمایی بین 24 تا 31 درجه سانتی گراد
- جریان هوا و آب درون مزرعه
تأثیر قارچ فیتوفتورا روی خیار
این پاتوژن با حمله به نشاهای جوان باعث افتادن و مرگ آن‌ها می‌شود. همچنین در گیاهان نیز پوسیده شدن ریشه و بافت طوقه و سوختن برگ‌ها رخ می‌دهد. قدرت آلوده‌سازی این قارچ به حدی است که گیاهان شما در عرض چند روز پژمرده می‌شوند و به کلی می‌میرند.
در همین مدت، ریشه و ساقه با تغییر رنگ از حالت عادی به قهوه‌ای روشن یا تیره اعلام حضور می‌کنند. بافت این دو بخش حیاتی گیاه نرم و آبکی می‌شود. به گونه‌ای که شما آثار پوسیدگی و بوی ناشی از آن را در سیستم آن‌ها به وضوح حس می‌کنید.
میوه خیار نیز نه‌تنها درون مزرعه؛ بلکه بعد از برداشت و در مراحل جابه‌جایی و انبار، نشانه‌هایی از پوسیدگی را از خود نشان می‌دهد.
روشهای کنترل پوسیدگی تاج و ریشه فیتوفتورا خیار
برای جلوگیری از ایجاد این عارضه به دنبال واریته مقاوم نباشید. هیچ کدام از ارقام خیار در برابر این بیماری های خیار مقاومت خوبی را از خود نشان نداده‌اند. اقدامات ترکیبی زیر می‌توانند احتمال ابتلای محصولاتتان به این گونه از بیماریهای خیار را تا حد زیادی کاهش دهند:
- مدیریت آبیاری به شیوه صحیح
- انتخاب نقاط کشت دارای زهکشی قوی
- رعایت تناوب کشت به مدت 3 تا 4 سال
- کاشت گیاهان در بسترهای مرتفع
- ادغام بقایای محصولات بعد از برداشت در اسرع وقت
- رعایت بهداشت داخل مزرعه و در حین انتقال و ذخیره‌سازی
عارضه آفتاب سوختگی در خیار
همان طور که از نام این دسته از بیماریهای خیار مشخص است، در معرض قرار گرفتن محصولات در برابر آفتاب مستقیم باعث آن می‌شود. همچنین در صورتی که گیاهان به یکباره در برابر حجم زیادی در از نور خورشید قرار گیرند یا سایر بیماری های خیار موجب ریزش برگ گیاهان شوند؛ این عارضه رخ می‌دهد.
افزون بر آن این نوع از بیماری های خیار در حین و پس از برداشت نیز شایع هستند. اگر شما کشاورزان محترم با بی‌توجهی به شاخه و برگ‌ها، محصولاتتان را برداشت کنید؛ ممکن است آفتاب سوختگی را برای گیاه خود رقم بزنید. توصیه می‌شود بعد از برداشت میوه‌ها در کمترین زمان آن‌ها را بسته‌بندی کنید و از درون مزرعه جمع کنید.
تأثیر آفتاب سوختگی روی خیار
بخش اعظمی که با این عارضه آسیب می‌بیند، میوه است. با تابش شدید نور آفتاب، رطوبت داخلی سلول‌های میوه از بین می‌روند. به‌طوری‌که تمام سطح آن‌ها می‌سوزند. در طی این سوختگی، این نواحی می‌میرند. به همین دلیل پس از چند روز این قسمت‌ها به رنگ سفید ظاهر می‌شوند.
این نواحی سفید به دلیل نداشتن آب مورد نیاز، چروکیده می‌شوند. درنهایت نیز بخش آسیب‌دیده خشک می‌شود. در این حالت کل میوه خیار ممکن است بلااستفاده شود.
مدیریت ایجاد آفتاب سوختگی در خیار
از آنجایی که میوه‌ها در این گونه از بیماری های خیار از بین می‌روند، راهی برای معکوس کردن آن به منزله درمان وجود ندارد. اگر گیاهانتان را در فضای باز کاشته‌اید، موارد زیر را رعایت کنید.
- اجتناب از هرس بیش از حد شاخ و برگ‌ها
- دقت در برداشت محصولات رسیده
- کوددهی و آبیاری اصولی به گیاهان
- انتخاب واریته‌های مقاوم به بیماریهای خیار
- کنترل آفات گوناگون جهت جلوگیری از برگ‌ریزی
زرد شدن رگبرگ خیار
بیماری تحت عنوان Cucumber vein yellowing باعث زردی رگبرگ گیاهان خیار می‌شود. عامل ایجادکننده این عارضه ویروسی CVYV است. حشره‌ای به نام مگس سفید این ویروس را از مناطق آلوده به گیاهان سالم منتقل می‌کند. علف‌های هرزی که در دوروبر مزرعه هستند نیز می‌توانند منبع خوبی برای ویروس این گونه از بیماری های خیار باشند.
نشانه‌های زردی رگبرگ در خیار
نشانه اصلی این بیماری های خیار مشخص است. تغییر رنگ رگبرگ‌های برگ گیاه به زرد روشن. در اثر این عارضه، گیاه نکروز و کلروز می‌شود. افزون بر آن رشد گیاه به طور کلی مختل می‌شود و کوتوله باقی می‌ماند.
خیارهایی که از گونه پارتنوکارپیک هستند؛ علائم را میوه خود بروز می‌دهند. روی سطح خیارهای مبتلا به ویروس، الگوهایی به شکل موزائیک و به رنگ سبز روشن یا پررنگ خواهید دید.
روشهای کنترل زردی رگبرگ در خیار
هیچ روش درمانی برای مقابله با این بیماری های ویروسی خیار وجود ندارد.
از همین رو تنها با چندین عمل می‌تواند از ایجاد این بیماری های خیار جلوگیری کنید:
- انتخاب ارقام مقاوم به بیماری و غیرحساس
- بررسی و کنترل مداوم نشاها و گیاهان به منظور وجود مگس سفید
- به کار بردن توری‌های ریز برای جلوگیری از ورود این حشرات ناقل
- استفاده از حشرهکشهای مؤثر به محض مشاهده حشرات
پوسیدگی ریشه خیار
چندین قارچ و باکتری‌های متفاوتی می‌توانند باعث بیماری پوسیدگی ریشه خیار شوند. گونه‌ای از قارچهای Phomopsis sclerotioides بدترین سطح پوسیدگی را برای ریشه خیار به وجود می‌آورند. افزون بر آن باکتری Phytophthora Capsisi نیز یکی از عوامل ایجادکننده این نوع از بیماری های خیار است.
شرایط ایجاد و گسترش پوسیدگی ریشه در خیار
دوره زیست این پاتوژن‌ها به شرایط بستر کاشت بستگی دارد. در صورت برقراری شرایط زیر، چرخه رشد و انتشار آن‌ها در میان گیاهان خیار آغاز می‌شود. بافت‌های گیاهانی که بیمار شده‌اند؛ حدود یک سال می‌توانند در نقش یک محیط مناسب برای زندگی این پاتوژن‌ها باشند. این بستر مطلوب، محیطی است با شرایط زیر:
- آب‌وهوای مرطوب
- بازه دمایی ۲۴ تا ۲۹ درجه سانتی‌گراد
- آبیاری به صورت غرقابی
- نشاهای کاشته شده در خاک‌های آلوده
علائم پوسیدگی ریشه خیار
در صورت ابتلای گیاهچه‌های جوان به این نوع از بیماری های خیار، پوسیده و له‌شدن جوانه‌ها را به دنبال دارد. به گونه‌ای که گیاهان از همان ابتدای رشد از بین می‌روند. نشانه‌های این دسته از بیماریهای خیار روی ریشه‌ها بیشتر پدیدار می‌شوند.
ایجاد ضایعات و زخم‌هایی به رنگ قهوه‌ای روی ریشه‌ها، تشخیص این گونه از بیماری های خیار را برای شما راحت‌تر می‌کنند. برگ، ساقه و میوه‌های نزدیک به خاک نیز از این عارضه تأثیر می‌گیرند. زخم‌های آبکی به رنگ سبز تیره روی ساقه، لکه‌هایی به حالت سوخته با حاشیه‌های روشن و تیره روی برگ ازجمله نشانه‌های پوسیدگی ریشه خیار است.
در صورتی که پاتوژن بتواند خود را به میوه‌های پایینی و نزدیک به خاک برساند، لکه‌های سوخته و آبکی نیز روی بافت آن‌ها تشکیل می‌شوند. با گسترش بیماری، یک بافت قارچی به رنگ سفید نیز روی این لکه‌ها تشکیل می‌شوند.
مدیریت بیماری پوسیدگی ریشه خیار
اگر قارچ یا باکتری بتواند خود را داخل خاک جای دهد، نه‌تنها گیاهان آلوده؛ بلکه خاک اطراف آن را باید به طور کامل از مزرعه حذف کنید. در صورتی که می‌خواهید گیاهان خود را از پاتوژن این بیماری های خیار دور نگه دارید، موارد زیر را به خاطر داشته باشید:
- انتخاب و کاشت نشاهای سالم
- تقویت زهکشی خاک
- استفاده از کمپوست جدید برای کشت خیار
- رعایت تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان در صورت کشت خیارها در زمین‌های باز
- اصلاح آبیاری در طول فصل رشد خیار
- استفاده از ماده بردوفیکس قبل از کشت و پس از مشاهده اولین علائم بیماری
بیماری اسکلروتینیا خیار
یکی از بیماری های خیار گلخانه‌ای که بسیار شایع است، عارضه اسکلروتینیا است. قارچ Sclerotinia مقاومت زیادی برای زندگی در خاک دارد. این قارچ به محض آنکه احساس کند میزبان آن؛ یعنی گیاه خیار در خاک است، به آن حمله می‌کند.
اگر سقف گلخانه‌تان سوراخ است و ممکن است در اثر رطوبت یا بارش باران، آب را به داخل خود راه دهد، فرصت برای این قارچ فراهم می‌شود. همیشه به یاد داشته باشید هوای خنک تا معتدل محیط مناسبی برای انتشار آن است.
تأثیر بیماری اسکلروتینیا روی خیار
ساقه گیاه خیار مقصد اصلی حمله این بیماری های قارچی خیار است. با نفوذ این قارچ به داخل بافت ساقه، هسته و مغز آن پوسیده می‌شود. تنها آوندهای چوبی و سخت سیستم ساقه باقی می‌مانند. همین بخش‌ها باعث می‌شوند که گیاه خیار به این سرعت نیفتد.
در صورت توسعه این گروه از بیماری های خیار، لایه پنبه‌ای سفیدی روی بخش‌های آلوده‌شده ساقه تشکیل می‌شود. اگر از کنترل این بیماری غافل شوید، برگ و میوه نیز به پوسیدگی و پژمردگی دچار می‌شوند. همچنین دوران زندگی آن‌ها با ایجاد کرک‌های سفید به پایان می‌رسند.
روشهای کنترل پوسیدگی اسکلروتینیا خیار
متأسفانه، نمی‌توان راهکاری به شما پیشنهاد داد که بتوانید ساقه را به حالت اولیه خود برگردانید. از همین رو تنها کنترل انتشار قارچ می‌تواند شما را از ضررهای بزرگ نجات دهد. اقدامات زیر می‌تواند به شما کمک کنند:
- انتخاب واریته‌های مقاوم به بیماری
- به کار گیری پوشش پلاستیکی مجهز به UV جهت جلوگیری از اسپورزایی قارچ
- استفاده از قارچ‌کش‌های کاربندازیوم و مانکوزب
- استفاده از کمپوست جدید برای کشت خیار در هر سال
- کنترل میزان رطوبت محیط
بیماری گموز خیار
یکی دیگر از بیماریهای خیار به وسیله قارچ Cladosporium cucumerinum ایجاد می‌شود. این بیماری با نام Scab در میان بیماری های خیار شناخته می‌شود. بذرها عامل اصلی واردکننده این بیماری به مزرعه هستند. افزون بر آن حشرات ناقل، ابزارهای کشاورزی، کارگران مزرعه و وزش باد نیز در انتقال این قارچ به گیاهان سالم نقش دارند.
تأثیر بیماری گموز در خیار
این نوع بیماری های قارچی خیار سرعت آلوده‌سازی بالایی دارند. قارچ بعد از گذشت 10 روز از شروع جوانه‌زنی و همچنین 3 روز پس از آن علائم را از خود نشان می‌دهد. لکه‌هایی زرد یا خاکستری رنگ، زاویه‌دار و آبکی روی سطح آن‌ها ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها به‌مرورزمان خشک می‌شوند و اثرات پارگی روی آن‌ها دیده می‌شوند.
ساقه، دمبرگ و میوه‌ها نیز نشانه‌های منفی این قارچ را بروز می‌دهند. لکه‌هایی در اندازه کوچک، خاکستری رنگ، فرورفته و اسفنجی که از درون آن‌ها صمغ قهوه‌ای ترشح می‌شوند؛ ازجمله علائم بیماری گموز خیار روی میوه آن است.
روشهای درمان و پیشگیری از بیماری گموز خیار
هیچ روشی برای درمان بیماری های خیار از نوع گموز مؤثر گزارش نشده است. در صورت مشاهده هر گونه مشکل در گیاهان خیار به خصوص روی میوه‌ها باید بخش‌های آلوده شده را از مزرعه دور کنید. پس از آن بهتر است از یک قارچ‌کش مناسب برای کنترل فعالیت این قارچ‌ها استفاده کنید.
در خصوص اقدامات پیشگیرانه از این نوع بیماری های خیار موارد زیر را در نظر بگیرید:
- اطمینان از سلامت بذرهای تهیه شده
- استفاده از ارقام مقاوم به بیماری
- از بین بردن متناوب علف‌های هرز
- شخم زدن بقایای گیاهان بعد از مرحله برداشت
- رعایت تناوب زراعی با گیاهان غیر میزبان به مدت 2 تا 3 سال
تأثیر نحوه کاشت در ایجاد بیماری های خیار
نحوه کاشت خیار تأثیر بسیاری در جلوگیری از ایجاد بیماری های خیار دارد. کاشته باید به روش اصولی و درست انجام شود تا آفات را به حداقل برساند. کاشت چه از طریق کاشت نشا خیار باشد، چه از طریق کاشت بذر خیار باشد، تفاوتی ندارد و هر کدام باید به روشهای اصولی کاشت شوند.
شرایط مناسب کاشت خیار
قبل از شروع کشت برای جلوگیری از بیماری های خیار و مشکلات دیگر، باید تمام شرایط مناسب برای کشت خیار را در نظر بگیریم. در ادامه نکاتی برای کشت بهتر خیار را بیان کرده‌ایم.
دسترسی به نور خورشید
خیار از جمله گیاهان گرمسیری است که بسیار آفتاب دوست است و در طول روز نیاز به تابش مستقیم نور خورشید دارد پس مطمن شوید که نور خورشید به اندازه کافی به گیاه می‌رسد.
مساحت مورد نیاز برای کاشت بذر خیار
ریشه‌های گیاه خیار تا عمق ۹۰ تا ۱۲۰ سانتی متری رشد می‌کنند از این رو بهتر است که بذر گیاه را نزدیک درختان نکارید؛ زیرا بذر گیاه خیار در رقابت با ریشه درختان برای دریافت آب و مواد مغذی قرار می‌گیرد.
برای کاشت بذر خیار نیاز به مساحتی حدوداً ۹۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر مربع برای هر بذر دارید. اگر بذرها را به‌صورت عمودی کار می‌کنید، می‌توانید بین شبکه‌ها ۳۰ سانتی‌متر فاصله قرار دهید.
هرس کردن علف های هرز در تمام مراحل
نظارت دقیق بر وضعیت خاک و علف‌های هرز در مزرعه و انجام اقدامات مناسب برای کنترل آن‌ها، اهمیت بسیاری در جهت رشد گیاه دارد. اگر علف‌های هرز در مزرعه و محل کشت شما وجود دارند، حتماً باید اقدامات لازم برای مدیریت آن‌ها را انجام دهید و از بیماری های خیار جلوگیری کنید.
جلوگیری از رشد و گسترش علف‌های هرز با انجام کاوش و از بین بردن آن‌ها به‌صورت دستی، جلوی رقابت در رشد با بوته‌های خیار را گرفته و به رشد بهتر بوته‌های خیار کمک می‌کند.
انتخاب بذر مناسب جهت کشت
انتخاب نوع بذر خیار بسته به نوع کشت (گلخانه‌ای یا فضای باز) بسیار مهم است. بذرهای خیار برای کشت در گلخانه و فضای باز تفاوت‌هایی در ویژگی‌هایشان دارند که باید در نظر گرفته شوند.
به‌عنوان‌مثال بذرهای خیار مناسب برای کشت در گلخانه اغلب دارای ویژگی‌هایی همچون تحمل به شرایط گلخانه، مقاومت در برابر بیماری های خیار و عوامل محیطی مانند تغییرات دما و رطوبت بیشتری هستند. از این رو انتخاب بذر متناسب با محل کشت، نوع خاک، شرایط آب و هوایی و… از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
زمان کاشت بذر خیار
بهترین زمان برای کاشت تخم خیار حدود یک تا دو هفته بعد از آخرین سرما در بهار است. در این زمان، دمای خاک به اندازه‌ای افزایش می‌یابد که برای جوانه‌زنی و رشد خیار مناسب باشد. همچنین در این زمان، شرایط هوا نیز برای رشد خیار مناسب است و گیاهان می‌توانند به خوبی رشد کنند.
بهتر است دمای محیط در حدود 27 الی 29 درجه سانتی‌گراد در طول روز و 25 الی 27 درجه سانتی‌گراد در طول شب باشد تا رشد خیار بهتر انجام شود.
پس از مرحله جوانه‌زنی، نیاز است که دما به تدریج تا حدود ۷ درجه در طول شب و روز کاهش یابد. این کاهش دما به گیاه اجازه می‌دهد که به تدریج به شرایط محیطی جدید عادت کند و به رشد خود ادامه دهد.
گلخانه آوین
مشاهده هر گونه علائم مشکوک در بخش‌های مختلف گیاه خیار موجب نگرانی شما برای آینده مزرعه‌تان می‌شود. به همین خاطر با کوچک‌ترین نشانه هم باید تمرکز خود را روی شناسایی مشکل و راهکاری برای حل آن بگذارید.
افراد متخصص در این حوزه با داشتن سابقه و تجربه رویارویی با انواع بیماری های خیار، بهترین راه‌حل‌های ممکن را به شما ارائه می‌کنند. فعالیتی که گلخانه آوین دقیقاً در حال انجام آن است. این مجموعه به گونه‌ای شما را راهنمایی می‌کنند که کمترین خسارت به مزرعه و محصولاتتان وارد شود.
سؤالات متداول
- رایج‌ترین قارچ‌هایی که باعث ایجاد بوته میری در گیاهان خیار می‌شوند، کدام‌اند؟
قارچهای فوزاریوم، رایزوکتونیا، پیتیوم و آکرمونیوم
- مؤثرترین مواد شیمیایی برای جلوگیری از ایجاد پوسیدگی اسکلروتینیا خیار چیست؟
قارچ‌کش‌های کاربندازیوم و مانکوزب
- علائم بیماری گموز خیار پس از چند روز در گیاهان ظاهر می‌شوند؟
با آلوده شدن گیاهان پس از 3 روز این علائم خود را نشان می‌دهند.
- ویروس زردی رگبرگ خیار از چه طریقی به گیاهان سالم منتقل می‌شود؟
از طریق حشره مگس سفید
- کدام نوع از بیماری های خیار سبز بیشتر در گلخانه رایج هستند؟
کپک خاکستری، بیماری اسکلروتینیا و سفیدک داخلی
سخن پایانی
انتظار برای مبتلا نشدن محصولاتتان به انواع بیماری های خیار تقریباً غیرمنطقی است. این محصولات روزانه در برابر پاتوژن‌های مختلفی از قارچ، باکتری یا ویروس قرار می‌گیرند. افزون بر آن شرایط محیط کاشت تأثیر بسزایی در شدت پیدا کردن این گونه از مشکلات دارند. از همین رو بهتر است در شناسایی مشکلات و پیدا کردن راه‌حل سریع عمل کنید.
مقالات کاربردی:
سلام من خیار کشت کردم الان که میوه مید خیارسوراخ میشه واندازسوراخ داخلش قهوای شده کسی دیگه نمیخره بایدچکارکنم