3 علت پژمردگی ساقه گوجه فرنگی
آیا پژمردگی ساقه گوجه فرنگی باید شما را به نگرانی بیندازد یا خیر؟ سؤالی که اکثر شما کشاورزان با مشاهده اولین علائم مشکوک به پژمرده شدن ساقه از خود می‌پرسید. متأسفانه، ساقه‌های پژمرده و بی‌رمق گوجه فرنگی تا زمانی که کاملاً از کنترل شما خارج نشود، نظرتان را جلب نمی‌کند.
به همین دلیل ضروری است که در برنامه مراقبت منظم گیاهان، برای بررسی این بخش از گیاه زمانی اختصاص دهید. اگر بیشتر محصولاتتان به دلیل مشکلاتی ازجمله پژمرده شدن ساقه گوجه فرنگی از بین می‌رود، با ما همراه باشید. در این مقاله سعی کرده‌ایم دلایل رایج پژمردگی ساقه گوجه فرنگی و راهکارهای آن را بررسی کنیم.
دلایل بیولوژیکی پژمردگی ساقه گوجه فرنگی
افراط در برخی از منابع مورد نیاز برای رشد گیاهان گوجه‌فرنگی از اصلی‌ترین علل پژمردگی ساقه گوجه فرنگی هستند. کنترل میزان این منابع نیز در اغلب موارد کاملاً به دست خود شما است. به همین دلیل کوتاهی یا غفلت از آن، نه تنها پژمردگی ساقه بلکه در آینده خسارات بیشتری را ایجاد می‌کند.
در مقابل اگر در میزان آن‌ها نیز کم لطفی به خرج دهید، باز هم ممکن است عارضه پژمردگی ساقه گوجه فرنگی رخ دهد. از همین رو عادات مراقبت از بوته‌های گوجه‌فرنگی را باید به شیوه درستی تغییر دهید. در این صورت از ایجاد ساقه‌های پژمرده گوجه‌فرنگی جلوگیری می‌کنید. علاوه بر آن هم، گیاه در مسیر بهینه‌ای از رشد و میوه دهی قرار می‌گیرد.
قبل از معرفی هر کدام از دلایل این عارضه باید به یک نکته توجه داشته باشید. اینکه به درستی بتوانید تشخیص دهید که به چه دلیلی ساقه گوجه‌فرنگی‌ها پژمرده شده‌اند. در غیر این صورت شما هر قدمی که در جهت بهبود و اصلاح این عارضه برمی‌دارید، در واقع گیاهانتان را به مرگ نزدیک‌تر خواهید کرد. در ادامه علت‌های پژمردگی ساقه گوجه فرنگی بررسی شده‌اند.
میزان آبیاری نامناسب
مقدار متوسط نیاز گیاهان گوجه‌فرنگی به آب، یک اینچ در هفته است. اگر بیشتر از این مقدار آبیاری کنید یا باران‌های شدیدی رخ دهد، خاک برای مدت زیادی مرطوب باقی می‌ماند. درنتیجه مقدار جذب رطوبت توسط ریشه‌ها بیشتر از حد معمولی می‌شود.
این عامل باعث می‌شود که عملکرد آوندهای داخل گیاه مختل شود. به همین دلیل ساقه با حجم زیادی از آب برای جذب و انتقال آن مواجه می‌شود. نهایت تمام این مشکلات، اتفاق افتادن ساقه‌های پژمرده گوجه فرنگی است.
حال اگر کم‌تر از یک اینچ در هفته به گیاهان آب بدهید، از خشکی خاک پژمرده می‌شوند. اما این پژمردگی به چه صورتی اتفاق می‌افتد؟ ساقه گیاه در حالی که آب مورد نیاز برگ‌ها را از خود عبور می‌دهد، طراوت، سبز بودن و در کل زنده بودن خود را نیز تأمین می‌کند.
اگر عاملی برای کمبود آب شوید، ریشه نمی‌تواند میزان تقاضای ساقه را انتقال دهد. درنتیجه ساقه نه تنها آبی را از خود عبور نمی‌دهد؛ بلکه برای حیات خود نیز چیزی در اختیار ندارد. به همین دلیل کم‌کم ساقه به قهوه‌ای تغییر رنگ می‌دهد. این یعنی نشانه بعدی پژمردگی ساقه گوجه فرنگی.
همچنین دیگر عوامل محیطی مانند دما و نور به دلیل کمبود آب، تأثیرات منفی روی ساقه ضعیف قرار می‌دهند. تا حدی که ساقه از درون پژمرده می‌شود. اگر میزان آب را به سرعت جبران نکنید، سطح بیرونی ساقه نیز به دلیل دریافت نکردن آب، حالتی افتاده پیدا می‌کند. در نهایت تمام بافت ساقه از کم آبی زیاد خمیده و قهوه‌ای خواهد شد.
درمان پژمردگی ساقه گوجه فرنگی به دلیل آبیاری نامناسب
اگر مطمئن هستید که پژمردگی ساقه گوجه فرنگی ناشی از میزان آبیاری است که در هفته‌های اخیر انجام داده‌اید، به جدول زیر نگاهی بیندازید. در این جدول برخی از اقدامات مؤثر برای درمان این عارضه به شما پیشنهاد داده شده است.
البته توجه کنید موارد زیر در صورتی کارآمد هستند که خیلی زود پژمردگی را تشخیص دهید. در غیر این صورت با پژمرده شدن ساقه، در واقع کل گیاه می‌افتد.
| دلیل پژمردگی ساقه | راه‌حل |
| افراط در آبیاری | · دور کردن گیاهان از نور خورشید
· اضافه نکردن کود تا هنگام خشک شدن خاک · آبیاری نکردن تا زمان خشکی کامل خاک · عوض کردن خاک در صورت امکان |
| کمبود آب مورد نیاز گیاه | · انجام آبیاری عمیق در سریع‌ترین زمان
· قرار دادن گیاهان در محیطی مرطوب‌تر · دور کردن گیاهان از تابش نور مستقیم خورشید |
کمبود مواد غذایی ضروری گوجه‌فرنگی
در صورت تأمین نکردن مواد مغذی در خاک، کمبود آن حتمی است. زیرا گیاه در طول رشد خود به صورت مداوم از خاک تغذیه می‌کند. اما مواد غذایی چه ارتباطی با پژمردگی ساقه گوجه فرنگی دارند؟ تقویت گیاه با اضافه کردن موادی مانند: کلسیم، منیزیم، کودهای ازت، نیتروژنی، روی، آهن و … انجام می‌شود.
این مواد همراه با آب درون ساقه جریان دارند. این جریان نیز به دلیل عبور آن‌ها از این ناحیه به اندام‌های هوایی دیگر گیاه است. اگر این مواد به آن‌ها نرسند، گیاه بیمار و ضعیف و روند رشد نیز مختل می‌شود. واضح است که ساقه نیز بخشی از این جریان‌های غذایی را برای خود استفاده می‌کند.
به همین دلیل با وجود نداشتن این مواد، انرژی ساقه تأمین نخواهد شد. با ناتوانی ساقه در عملکرد خود و همچنین دریافت نکردن مواد لازم برای بقای خود، رفته‌رفته شاهد پژمردگی ساقه گوجه فرنگی می‌شوید. این روند اختلال در ساقه امکان دارد با قهوه‌ای شدن، خمیدگی و نرم شدن خود را به شما نشان دهد. در این صورت اگر به ساقه گیاه دست بزنید، مانند آن است که به یک طناب باریک و شل دست زده‌اید.
راهکار درمان پژمردگی ساقه به دلیل کمبود مواد غذایی
اول از هر چیزی باید دقیقاً بدانید که چه چیزی در خاک بوته‌های شما کم است. زیرا در برخی مواقع هر چه کودهای ضروری را به خاک اضافه می‌کنید، باز هم تغییری در روند پژمردگی ساقه گوجه فرنگی مزرعه‌تان احساس نمی‌کنید.
همچنین اگر بدون اطلاع، کودهای متفاوتی را به خاک اضافه کنید، امکان دارد سلامت گیاه به خطر بیفتد. به‌عنوان‌مثال بوته‌ها در اثر مصرف بیش از میزان مورد نیاز کودهای نیتروژنی به بیماری‌های مختلفی مانند پژمردگی فوزاریومی گوجه‌فرنگی مبتلا می‌شوند.
یکی از مهم‌ترین موادی که باید حتماً در خاک وجود داشته باشد، کلسیم است. کلسیم دلیل جریان یافتن مواد غذایی در گیاه است. همچنین علت دیگری که وجود این ماده را بسیار ضروری ساخته است، نقش آن در جلوگیری از تبخیر آب درون ساقه است. همان طور که می‌دانید وجود آب داخل ساقه باعث ایستادگی، رنگ سبز و مقاوم بودن طول ساقه می‌شود.
بنابراین، پس از آگاهی از نوع ماده‌ای که کم است، می‌توانید کودهایی که دارای این ترکیبات هستند را از مراکز معتبر تهیه کنید. اگر درباره نوع کودها و چگونگی استفاده از آن‌ها اطلاعات کافی ندارید، کارشناسان مجرب گلخانه آوین در این موضوع به شما کمک می‌کند.
گرما و نور زیاد خورشید
اگر نور خورشید به صورت مستقیم به گیاه بتابد، آبی که درون گیاه جریان دارد خیلی سریع از بین می‌رود. این موضوع زمانی بحرانی است که دوره تابستان در منطقه کاشت شما دارای روزهای گرم و طولانی باشد. همچنین اگر واریته‌های غیرمقاوم و حساس به دما را نیز کاشته باشید، نگرانی شما باید بیشتر باشد.
با تبخیر آبی که درون ساقه جریان دارد، پژمردگی ساقه گوجه فرنگی امری حتمی است. زیرا برگ‌ها برای آنکه بتوانند در برابر این میزان نور خود را حفظ کنند، از ساقه تقاضای آب زیادی می‌کنند. ساقه نیز توانایی تأمین آن را ندارد.
به همین دلیل مجبور است تمام آب باقی‌مانده را به برگ‌ها برساند. در همین حین ساقه شروع به زرد شدن که از علائم اولیه پژمردگی است، می‌کند. حتی ممکن است در این میان برگ‌ها آسیب ببینند. این روند در هنگام غروب یا شب که نور مستقیم و گرمای بالایی وجود ندارد، کاهش می‌یابد.
اما اگر در کنار دمای بالای محیط و نور، آبیاری نامناسب را نیز انجام داده باشید، ضعیف شدن گیاه بدون نور هم همچنان ادامه خواهد داشت. ساقه‌ای که بدون هیچ گونه آبی به بقای خود در برابر تابش خورشید ادامه می‌دهد، درنهایت تبدیل به یک طناب نرم و افتاده در بوته‌ها می‌شود.
ضعیف شدن، پوسیدگی و پژمردگی ساقه گوجه فرنگی، به خاطر نور و گرمای کم نیز امکان‌پذیر است. زیرا کمبود یک منبع ضروری، روند رشد را کند می‌کند. این موضوع کل گیاه را در بر می‌گیرد. تأثیری که ساقه از این موضوع می‌گیرد نیز چیزی جز پژمرده شدن نیست.
انواع بیماری‌های محتمل گیاه گوجه‌فرنگی
پاتوژن‌های مختلفی از قارچ‌ها و باکتری‌ها در پژمردگی ساقه گوجه فرنگی نقش دارند. عوامل این بیماری‌های گوجه‌فرنگی معمولاً در خاک زندگی می‌کنند. با فراهم شدن شرایط برای آن‌ها، راه نفوذ به ریشه را پیدا می‌کنند. در نهایت با پخش عفونت در ریشه و از آن جا به ساقه، فرایند جذب و انتقال آب و مواد غذایی را برای ساقه دشوار می‌کنند.
به دلیل عفونت، توانایی جریان یافتن جریان آب یا مواد مغذی درون ساقه از بین می‌رود. با بیمار شدن گیاه نیز نور یا دمای محیط روی بافت ساقه اثرات منفی می‌گذارند. درنهایت سلول‌های درون ساقه به دلیل کم آبی یکی پس از دیگری می‌میرند. این جاست که فرایند پژمردگی ساقه گوجه فرنگی آغاز می‌شود.
در جدول زیر بیماری‌های گوجه فرنگی که موجب ایجاد ساقه پژمرده گوجه فرنگی می‌شوند، معرفی شده‌اند.
| نام بیماری | عامل بیماری‌زا | نحوه آلوده شدن ساقه |
| بلایت جنوبی | قارچ Sclerotium rolfsii | ایجاد اسکلروت‌هایی به رنگ قهوه‌ای یا زرد روی ساقه |
| پوسیدگی نرم باکتریایی | باکتری Erwinia Carotovora | لزج و آبکی شدن درون ساقه، ایجاد رگه‌های قهوه‌ای در آن |
| پژمردگی فوزاریومی | قارچ Fusarium Oxysporum | پخش عفونت و تغییر رنگ آوندهای درونی.
تضعیف ساقه برای دریافت آب و مواد غذایی |
در صورت مشاهده هر گونه علائم پژمردگی ساقه گوجه فرنگی و نشانه‌های غیرعادی در میان آن‌ها، می‌توانید با کارشناسان گلخانه آوین تماس بگیرید. این مجموعه در زمینه انواع بیماری‌های گوجه‌فرنگی، آفات و عارضه‌های بیولوژیکی آن، خدمات مشاوره‌ای مؤثری را به شما ارائه می‌کنند.
سؤالات متداول
- چه میزان آبیاری برای رشد مؤثر گوجه‌فرنگی لازم است؟
گیاه به یک اینچ آب در هر هفته به طور میانگین نیاز دارد.
- دلایل بیولوژیکی پژمردگی ساقه گوجه فرنگی، کدام‌اند؟
آبیاری زیاد یا کم، تابش نور مستقیم خورشید، گرمای طولانی مدت، کمبود مواد غذایی ضروری گیاه
- متداول‌ترین بیماری‌های گوجه‌فرنگی که باعث ایجاد ساقه‌های پژمرده می‌شوند، چیست؟
پوسیدگی نرم باکتریایی، بلایت جنوبی و پژمردگی فوزاریومی
سخن پایانی
در کشت گوجه‌فرنگی عموماً تمرکز روی کمیت و کیفیت تولیدات است. به همین دلیل ممکن است به برخی از مشکلات دیگر ازجمله پژمردگی ساقه گوجه فرنگی که یکی از مهم‌ترین‌ها است، توجه کافی نکنید. به دلیل اثرات ویرانگری که این عارضه بر آینده تمام گیاه دارد، بهتر است هر چه زودتر دلایل آن را شناسایی کنید. در این حالت با اقدامات صحیح می‌توانید آن را کنترل و گیاه را برای تولید میوه دوباره آماده کنید.
سایر مقالات:
| خشک شدن ساقه گوجه فرنگی |
| پژمردگی ساقه گوجه فرنگی |
| نارس بودن گوجه فرنگی |
نظری داده نشده